quyết định nằm trong bóng râm của những nơi trú ẩn, và bỏ mặc cho viên thủ
lĩnh một mình tìm cách giải quyết. Ông ta biến mất, cùng với một trong số các
bà vợ của ông; buổi chiều, người ta thấy cả hai người quay về, những chiếc gùi
nặng trĩu chứa đầy châu chấu mà họ đã bỏ cả ngày bắt được. Tuy món pa-tê
châu chấu không phải là hảo hạng nhưng mọi người ăn rất ngon miệng và vui
vẻ trở lại. Ngày hôm sau, lại lên đường.
Cuối cùng, chúng tôi đến được nơi hẹn gặp. Đây là một khu đất cát nhìn
xuống một dòng suối, xung quanh có cây cối, xen giữa là những mảnh vườn
của thổ dân. Các nhóm người lần lượt kéo tới. Đến tối, có 75 người đại diện
cho 17 gia đình và dồn trong 13 mái lều chỉ chắc hơn những mái lều của các
khu trại đôi chút. Người ta giải thích với tôi là vào thời kỳ mưa, tất cả số người
này sẽ phân bố trong 5 túp lều tròn được dựng lên để ở được trong vài tháng.
Nhiều người thổ dân hình như chưa từng nhìn thấy người da trắng và lối tiếp
xúc gay gắt của họ vẻ căng thẳng rõ rệt của viên thủ lĩnh cho thấy là ông ta đã
có phần ép buộc họ. Chúng tôi không an tâm, những người Anh-điêng cũng
vậy; đêm có vẻ sẽ lạnh; do không có cây cối để mắc võng, chúng tôi buộc phải
nằm ngay trên nền đất theo kiểu Nambikwara. Không một ai ngủ được: suốt
đêm, người ta trông chừng nhau một cách lịch sự.
Kéo dài chuyện phiêu lưu là chẳng mấy khôn ngoan. Tôi yêu cầu viên thủ
lĩnh tiến hành ngay các cuộc trao đổi. Lúc đó xảy ra một sự cố đặc biệt buộc
tôi phải lùi đôi chút. Người ta nghĩ rằng người Nambikwara không biết viết;
nhưng cả vẽ họ cũng không biết, trừ vài hàng lấm chấm tròn và gấp khúc trên
những quả bầu của họ. Cũng như ở chỗ người Caduveo, dù vậy, tôi vẫn phân
phát những tờ giấy trắng và bút chì mà lúc đầu họ không động tay gì cả; rồi
một hôm, tôi thấy tất cả bọn họ chăm chú vẽ lên giấy những đường vạch ngang
lượn sóng. Họ muốn làm gì đây? Tôi buộc phải chấp nhận sự thật: họ viết, hay
chính xác hơn, họ tìm cách sử dụng cây bút chì giống như tôi, cách duy nhất
mà lúc đó họ có thể quan niệm được, vì tôi vẫn chưa thử tìm cách giải trí cho
họ bằng những bức vẽ của tôi. Cố gắng của phần đông chỉ dừng lại ở đó;
nhưng viên thủ lĩnh thì nhìn xa hơn. Hẳn ông ta là người duy nhất hiểu được
tác dụng của chữ viết. Nên ông ta yêu cầu tôi đưa cho một cuốn sổ tay và
