XXIX
ĐÀN ÔNG, ĐÀN BÀ VÀ THỦ LĨNH
Vượt quá trạm Campos Novos, trạm Vilhena - ở điểm cao nhất của cao
nguyên - vào năm 1938 gồm mấy túp lều, nằm giữa một dải đất bị bỏ hoang
hóa dài và rộng khoảng vài trăm met, đánh dấu vị trí (trong ý định của những
người xây dựng tuyến đường dây) sẽ mọc lên thành phố Chicago của khu Mato
Grosso. Hình như, giờ đây, người ta tìm thấy ở đấy một sân bay quân sự; vào
thời kỳ tôi tới, cư dân chỉ có hai gia đình đã bị cắt đứt mọi tiếp tế từ 8 năm và
như tôi đã kể, đã duy trì được cân bằng sinh thái của mình bằng một đàn hươu
nhỏ mà họ ăn một cách dè sẻn.
Ở đây, tôi gặp hai nhóm người mới, một nhóm gồm 18 người nói một
phương ngữ mà tôi đã bắt đầu biết, trong khi nhóm người kia, đông hơn, có 34
thành viên thì sử dụng một ngôn ngữ xa lạ; về sau tôi đã không xác định nỗi
ngôn ngữ đó. Mỗi nhóm do một thủ lĩnh chỉ huy, thủ lĩnh thứ nhất hình như
được trao chức một cách thế tục; nhưng thủ lĩnh của nhóm đông hơn chẳng bao
lâu lộ rõ là một thầy phù thủy. Nhóm của ông có tên gọi là Sanabé; nhóm kia là
Tarundé.
Trừ ngôn ngữ, còn thì hai nhóm không c gì khác biệt: người thổ dân trông
đều giống nhau và có cùng một nền văn hóa. Đó đã là trường hợp ở trạm
Campos Novos; nhưng thay vì đối địch với nhau, hai nhóm ở Vilhena sống hòa
thuận. Dù các đống lửa trại của họ vẫn riêng rẽ, song họ du cư cùng nhau, hạ
trại cạnh nhau và dường như cùng gắn bó số phận với nhau. Một sự liên kết
thật đáng ngạc nhiên, nếu ta nhớ là những người thổ dân này không cùng ngôn
ngữ và các thủ lĩnh của họ không thể trao đổi với nhau, nếu không phải qua
truyền đạt của một hay hai người ở mỗi nhóm, giữ vai trò phiên dịch.
Việc hợp nhất của họ hẳn phải là mới gần đây thôi. Tôi đã giải thích là trong
khoảng giữa năm 1907 và năm 1930, những bệnh truyền nhiễm do sự có mặt
