N biển trưng ra trước mắt tôi một quang cảnh miên man, thì đối với tôi núi
lại là một thế giới cô đặc. Cô đặc theo nghĩa đen, vì đất ở đây bị dồn lại và xếp
gấp lại, tập hợp nhiều diện tích hơn trên cùng một phạm vi. Những hứa hẹn của
cái thế giới đậm đặc hơn này cũng chậm cạn kiệt hơn; khí hậu không ổn định ở
đây và những khác biệt do độ cao, bởi sự phơi bày và tính chất của đất, tạo
thuận lợi cho những đối nghịch rõ rệt giữa các sườn núi và các bình độ cũng
như giữa các mùa. Không như bao người khác, tôi không bị u uất vì phải sống
trong một thung lũng chật chội nơi các sườn dốc quá gần nhau nên trông như
tường thành và chỉ cho ta nhìn thấy một mảng trời mà vầng thái dương chỉ đi
qua vài tiếng đồng hồ; ngược lại là khác. Tôi thấy cái phong cảnh dựng đứng
này rất sống động. Thay vì thụ động khuất phục cho tôi ngắm nhìn, theo kiểu
một bức tranh ta có thể đứng cách xa mà nắm bắt các chi tiết và không cần đặt
mình vào đó, nó mời gọi tôi vào một thứ đối thoại trong đó, nó và tôi, chúng
tôi cung cấp cái phần tốt đẹp của mình. Nỗ lực về thể xác tôi phải bỏ ra để đi
khắp lượt trên núi non ấy là một cái gì đó mà tôi đã nhường cho nó và nhờ đó
mà sự tồn tại của nó đã hiện diện đối với tôi. Vừa phản nghịch vừa khiêu
khích, bao giờ cũng giấu đi một nửa của mình nhưng để rồi lại làm lại nửa kia
bằng cái cảnh sắc được bổ sung trong mỗi lần trèo lên và đổ xuống, phong
cảnh núi non gắn chặt với tôi trong một khúc khiêu vũ mà càng thấu hiểu được
sâu hơn những chân lý lớn lao ẩn chứa trong nó thì tôi càng điều khiển được tự
do hơn.
Ấy vậy mà, giờ đây, tôi thật bắt buộc phải thừa nhận: dù tôi không thấy
mình đã thay đổi, tình yêu đối với núi non ấy đã rời bỏ tôi như một con sóng
lùi đi trên bãi cát. Ý nghĩ của tôi vẫn là những ý nghĩ ấy, chính là núi đã rời bỏ
tôi. Những niềm vui hoàn toàn giống nhau trở thành kém nhạy cảm hơn vì đã
có được chúng quá lâu và đã đi tìm kiếm chúng một cách quá nồng nhiệt. Trên
những hành trình thường đeo đuổi, ngay cả sửng sốt cũng đã trở thành quen
thuộc; tôi không còn trèo lên giữa những cây dương xỉ và các tảng đá, mà là
giữa những bóng ma của các hồi ức. Chúng đã mất đi hết hai lần sức hấp dẫn;
trước hết do một sự sáo mòn đã tước hết vẻ mới lạ của chúng; và nhất là, vì
một niềm thích thú đã ít nhiều suy giảm mỗi lần đạt được bằng một nỗ lực cứ
gia tăng hơn theo năm tháng. Tôi già đi, mà chẳng gì báo cho tôi biết, nếu
