thích thú nhận ra ở đấy cái tươi mát mùa xuân quen thuộc của mình, nhưng ở
một thang bậc kỳ vĩ chỉ có sự bừng nở tráng lệ của những cháy rực mùa thu
mới cho ta được một vế duy nhất để mà so sánh.
Đáp lại các tầng cao trên không ấy, là những tầng khác, ngay dưới chân
người du khách. Bởi sẽ là ảo tưởng khi nghĩ ta đang bước đi trên mặt đất, được
vùi sâu dưới một đám nhằng nhịt bùng nhùng những rễ cây, những gốc chồi,
những túm lá và rong rêu; mỗi lần bước hụt chân khỏi một điểm chắc, ta có
nguy cơ bị ngã tụt xuống một chiều sâu chẳng biết đâu mà lần. Và Lucinda
càng khiến cuộc tụt rơi thêm phức tạp.
Đấy là một con khỉ cái nhỏ đuôi dài, da tím nhạt và lông hơi xám, thuộc
giống khỉ Lagothriz, thường được gọi chung là Barrigudo do cái bụng to đặc
trưng của chúng. Tôi đã có được con khỉ này, lúc nó mới có vài tuần tuổi, từ
một người phụ nữ Anh-điêng Nambikwara; chị mớm cho nó ăn và ngày đêm
để nó ngồi trên vai, bặt mái tóc của chị, dành cho con vật nhỏ bộ lông và chiếc
gáy của mẹ nó (khỉ mẹ thường cõng con nhỏ trên lưng). Tôi dùng những bình
sữa đặc pha nước nóng thay cho chuyện mớm ăn, bình bú rượu whisky khiến
con vật ngủ mê mệt đã dần dà giải phóng cho tôi về đêm. Nhưng, suốt ngày,
không thể có được thỏa thuận nào khác với Lucinda ngoài mỗi một cách: nó
bằng lòng rời mái tóc tôi để đổi lấy chiếc ủng, ngay bên trên bàn chân tôi. Khi
tôi đi ngựa, tư thế này còn chịu được và hoàn toàn chấp nhận được khi ngồi
thuyền độc mộc. Khi tôi đi bộ thì khác, bởi gặp mỗi bụi gai, mỗi cành cây, mỗi
ổ gà con Lucinda lại kêu the thé. Mọi cố gắng cho nó bám lên vai, lên cánh tay,
ngay cả lên mái tóc của tôi đều vô hiệu. Nó phải có cho kỳ được chiếc ủng trái,
vật bảo vệ duy nhất và nơi an toàn duy nhất trong khu rừng này, nơi nó đã sinh
ra và đã sống, nhưng chỉ cần mấy tháng ở bên con người đã đủ làm cho nó thấy
xa lạ như đã lớn lên trong những nếp sống tinh tế của nền văn minh. Cứ phải
khập khễnh chân trái và điếc tai bởi những tiếng kêu trách móc the thé mỗi lần
lỡ chân như vậy mà tôi cố không để mất hút cái lưng của người dẫn đường
Abaitara, trong cái bóng tối lờ mờ màu xanh, bước đi những bước gấp và ngắn,
vòng qua những gốc cây lớn, lúc lúc lại khiến tôi tưởng là anh ta đã biến đi đâu
mất, trong khi anh dùng lưỡi kiếm abattis mở một lối đi qua những bụi rậm và
