người Nambikwara như tôi đã quan sát được, ở đó người vợ chính giữ vai trò
cai quản gia đình, trong lúc các cô vợ kế trẻ gắn bó chặt chẽ với hoạt động của
người đàn ông.
Hình như đặc quyền của thủ lĩnh đối với những người phụ nữ trong nhóm
trước hết dựa vào ý tưởng thủ lĩnh là người có một tính chất đặc biệt. Ông
được thừa nhận là người có tính khí khác thường; ông hay lên cơn, trong
những lúc đó đôi khi phải kìm giữ ông, không để ông lao vào những hành động
giết người (tôi sẽ nêu một ví dụ ở phần sau); ông có năng lực tiên tri và những
tài khác; cuối cùng ham muốn tình dục của ông ta vượt mức thông thường và
để thỏa mãn, đòi hỏi phải có nhiều vợ. Trong thời gian hai tuần lễ chung sống
trong khu trại thổ dân, tôi thường phải ngạc nhiên về lối ứng xử bất thường - so
với những người khác trong làng - của thủ lĩnh Taperahi. Ông như mắc bệnh
đồng bóng: ít nhất ba lần trong một ngày, ông tháo võng và tấm mái lá cọ che
mưa chuyển đi chỗ khác. Tất cả các buổi sáng, ông biến vào rừng cùng với các
bà vợ và con cái; những người thổ dân bảo là để giao hợp. Nửa giờ hay một
giờ sau, người ta thấy họ quay về, và chuẩn bị một cuộc di chuyển mới.
Đặc điểm thứ hai: trong một mức độ nào đó đặc quyền đa thê của thủ lĩnh
được bù lại bằng việc cho những người trong làng và các khách lạ mượn các bà
vợ. Potien không chỉ là một phụ tá; anh ta cùng chia sẻ cuộc sống gia đình của
thủ lĩnh, được cùng ăn uống ở đó, khi cần thì làm vú nuôi không có sữa cho
bọn trẻ sơ sinh, và được hưởng các quyền lợi khác. Còn đối với các tác giả của
thế kỷ XVI đã nói nhiều về sự rộng rãi mà các viên thủ lĩnh Tupinamba dành
cho họ. Nghĩa vụ hiếu khách này, ngay từ lúc tôi tới làng, đã được dành cho
Abaitara, anh ta được thủ lĩnh cho mượn Ianopamoko, mà cô này lại đang có
thai, anh ta nằm chung võng và được nhận thức ăn từ tay cô cho tới tận lúc tôi
ra đi.
Theo lời tâm sự của Abaitara, sự độ lượng này chẳng phải là không có tính
toán. Taperahi đề nghị nhường hẳn Ianopamoko cho Abaitara để đổi lấy đứa
con gái nhỏ Topehi của anh ta, lúc đó chừng tám tuổi; karijiraen taleko chi
nipoka, “thủ lĩnh muốn lấy con gái tôi” Abaitara chẳng hăng hái gì, vì
