Đến lúc, sau một tháng vượt biển, giữa màn đêm thoáng nhìn thấy ngọn hải
đăng của Fort-de-France, thì không phải là niềm hy vọng có được một bữa ăn
rốt cuộc có thể nuốt được, một chiếc giường với những tấm ga, một đêm thanh
bình, đã làm con tim của hành khách nở ra. Tất cả những con người ấy, vốn
cho đến khi xuống tàu đã được hưởng thụ cái điều mà tiếng Anh đã khéo gọi là
“những nét đẹp” của nền văn minh, đã phải chịu đựng trong suốt bốn tuần lễ,
ngoài nỗi mệt mỏi, mất ngủ, chung đụng và khinh khi, còn thêm cả tình trạng
bẩn thỉu bắt buộc mà cái nóng càng làm cho trầm trọng hơn. Trên tàu, có
những phụ nữ trẻ và xinh đẹp; đã hình thành những cuộc tán tỉnh, đã nảy sinh
những sự gần gũi. Đối với các cô nàng ấy, cuối cùng việc xuất hiện trước giờ
chia tay trong một dáng vẻ cho thật dễ coi là một điều gì đấy còn quan trọng
hơn là một mối bận tâm chải chuốt: một hối phiếu cần được thanh toán, một
món nợ phải trả, bằng chứng trung thực rằng quả họ không hề không xứng
đáng với những sự chăm nom, mà bằng một sự tinh tế đáng cảm động họ coi là
người ta đã chỉ cho họ được hưởng chịu. Như vậy, không chỉ đơn giản có một
khía cạnh hài hước, mà còn có cả một liều lượng thống thiết kín đáo trong cái
tiếng kêu thét ra từ mọi lồng ngực, thay vì “đất liền! đất liền!” như trong các
chuyện kể về nghề hàng hải truyền thống, thì lại là “Đi tắm! cuối cùng đi tắm!
ngày mai đi tắm!”, vang lên khắp nơi, cùng lúc người ta hăng hái lục lọi tìm
cho ra mẩu xà phòng cuối cùng, chiếc khăn mặt không bị vấy bẩn, chiếc áo lót
bó chẽn dành cho dịp may to lớn nà
Ngoài chuyện cái giấc mơ trị liệu bằng nước ấy đòi hỏi một cái nhìn cực kỳ
lạc quan đối với công trình khai hóa có thể trông chờ ở bốn thế kỷ khai thác
thuộc địa (bởi lẽ ở Fort de France rất hiếm buồng tắm) chẳng mấy chốc hành
khách còn hiểu ra rằng con tàu bẩn thỉu và chật ních của họ vẫn là một chốn
lưu trú thật lãng mạn, so với cuộc tiếp đón người ta dành cho họ, ngay khi tàu
vừa cập bến, một đám quân nhân thô bạo hăng máu vì một hình thái rối loạn
tâm thần tập thể rất đáng cho nhà dân tộc học quan tâm nếu ông ta không phải
dồn tất cả năng lực trí tuệ của mình vào mỗi một mục đích là thoát khỏi các
hậu quả tai hại của vụ này.
