XL
THĂM KYONG
Tôi quá hiểu lý do khó chịu khi ở cạnh thế giới Hồi giáo, tôi tìm thấy ở họ
có cái thế giới từ đó tôi đã đến đây; Hồi giáo, là phương Tây của phương
Đông. Chính xác hơn nữa, tôi phải gặp Hồi giáo để đo được mức độ hiểm nguy
đe dọa tư tưởng Pháp hôm nay. Tôi thấy khó mà tha thứ được cho Hồi giáo vì
đã trưng ra cho tôi trong hình ảnh của chúng ta, buộc tôi phải nhận lấy nước
Pháp đang biến thành Hồi giáo tới mức nào. Ở người Hồi giáo cũng như ở
chúng ta, tôi nhìn thấy cùng một thái độ thuần túy sách vở, cùng một đầu óc
không tưởng, và cùng cái niềm tin ngoan cố rằng chỉ cần giải quyết xong các
vấn đề trên mặt giấy là trút bỏ được chúng ngay. Nấp dưới một chủ nghĩa duy
lý pháp lý và hình thức chủ nghĩa, chúng ta đã xây dựng một hình ảnh thế giới
và xã hội giống hệt như thế trong đó mọi khó khăn đều có thể được biện minh
theo một logic xảo trá, và chúng ta đã không hiểu rằng vũ trụ đã không còn chỉ
gồm những sự vật mà chúng ta nói tới. Cũng giống như Hồi giáo đã đông cứng
lại trong cách nhìn của nó với một xã hội từng có thực cách đây 7 thế kỷ, và để
giải quyết các vấn đề của xã hội đó, hồi ấy nó đã tìm ra được những giải pháp
hiệu quả, chúng ta đã không còn có thể suy nghĩ ra ngoài các khuôn khổ của
một thời đại, đã đi qua cách đây một thế kỷ rưỡi, cái thời mà chúng ta đã thích
ứng được với lịch sử; và lại còn quá vắn vội nữa, bởi vì Napoléon, cái ông
Mohamet của phương Tây ấy, đã thất bại ở cái chỗ mà ông kia đã thành công.
Song hành với thế giới Hồi giáo, nước Pháp của Cách mạng gắn chịu số phận
dành cho những người cách mạng ăn năn, số phận trở thành những chủ bảo thủ
luyến tiếc tình trạng thế giới họ đã một lần được ở trong cùng một đường
hướng vận động của nó.
Đối với các dân tộc và các nền văn hóa còn phụ thuộc vào chúng ta, chúng
ta là tù binh của cùng một mâu thuẫn mà Hồi giáo phải chịu đựng trước những
người nó nhận lãnh trách nhiệm và phần còn lại của thế giới. Chúng ta không
hiểu rằng những nguyên lý, từng bảo đảm cho sự bùng nổ phong phú của chính
