cuối cùng của nước Pháp dưới một sự kiểm soát rất tích cực của cảnh sát luôn
luôn vây quanh từng người, và đặc biệt là những phụ nữ, cả một hệ thống
những cuộc thăm dò, khiêu khích, rủ rê và trả thù. Đồng thời, người ta cầu xin
thị thực tại Tòa lãnh sự của Dominique, người ta chồng chất các tin thất thiệt
về những con tàu giả định sẽ đến và đưa chúng tôi ra khỏi nơi đây. Tình thế lại
thay đổi khi mà giới thương mại ở các làng, ghen tức với cấp tỉnh, tỏ rõ ý
muốn là họ cũng phải có phần trong chuyện những người tị nạn. Chỉ trong một
ngày, người ta buộc mọi người phải đến lưu trú ở các làng trong nội địa; lần
nữa tôi ra khỏi được chuyện này, nhưng lo lắng theo dõi các cô bạn gái xinh
đẹp của tôi tại chỗ ở mới của họ dưới chân Núi Pélé, tôi lại phải vì cái mưu đồ
của cảnh sát này mà có những cuộc du ngoạn chẳng bao giờ quên được trên cái
hòn đảo còn đậm màu sắc kỳ lạ một cách cổ điển gấp nhiều lần hơn cả dải lục
địa Nam Mỹ: màu mã não tối sẫm của cây cỏ quây kín bên trong một vầng hào
quang của những bãi biển cát đen lấp lánh ánh bạc, trong lúc những dải thung
lũng mà ta chỉ lờ mờ đoán được do chìm trong một màn sương mù trắng đục
như sữa, - và bằng lối nhỏ giọt liên tục, qua tai nghe nhiều hơn là mắt nhìn - ta
nhận ra lớp rêu to lớn, tua tủa và mềm mại của những lá dương xỉ trên những
thân cây đã hóa thạch sống của chúng.
Nếu cho đến lúc này tôi có được thuận lợi hơn so với các bạn đồng hành của
mình, thì tôi cũng không vì thế mà kém bận tâm đến một vấn đề mà đúng là tôi
phải nêu ra đây, bởi ngay chính việc biên soạn cuốn sách này tùy thuộc vào
cách giải quyết vấn đề đó, mà sau đây ta sẽ thấy là không phải không có khó
khăn. Tôi vận chuyển đi chỉ có mỗi thứ tài sản duy nhất là một chiếc hòm chứa
đầy các tài liệu nghiên cứu của tôi: các tập phiếu ngôn ngữ học và công nghệ,
nhật ký hành trình, các ghi chép tại thực địa, các bản đồ, kế hoạch và những
âm bản phim chụp ảnh - có đến mấy nghìn tờ giấy, tập phiếu và ảnh. Một khối
tài liệu khả nghi đến như vậy đã vượt qua được giới tuyến bằng cái giá của một
sự bất trắc lớn đối với người mang nó theo. Qua lối tiếp đón nhận được ở đảo
Martinique, tôi đã nghiệm ra rằng tôi không thể để cho hải quan, cảnh sát và
phòng nhì của Hải quân dù chỉ liếc nhìn thấy những thứ sẽ không tránh khỏi bị
họ coi là những chỉ dẫn bằng mật mã (những thứ liên quan đến các từ vựng bản
địa), còn các bản đồ, sơ đồ và ảnh chụp thì sẽ được coi là những ghi chép về
