đoan ấy thì ít nhất cũng tự làm kiệt sức trong những công việc vớ vẩn: nhổ hết
lông trên cơ thể từng cái một, hoặc nữa, bứt cho kỳ hết những lá kim của cây
thông; hiển nhiên, họ là những tảng đá.
Trong trạng thái ngây dại, suy nhược hay hôn mê do những cuộc thử thách
ấy, họ hy vọng có thể thông giao được với thế giới siêu nhiên. Động lòng vì
cường độ các nỗi đau đớn và những lời cầu nguyện của họ, một con vật thần bí
sẽ buộc phải xuất hiện; một phép lạ sẽ báo cho họ biết từ nay ai sẽ là thần hộ
mệnh của họ cùng lúc với cái tên từ nay sẽ là tên gọi của họ, và quyền năng
đặc biệt, do vị thần hộ mệnh của họ nắm giữ, sẽ cung cấp cho họ đặc quyền và
ngôi thứ của họ trong nhóm xã hội.
Liệu có thể nói rằng, đối với những người bản xứ này, chẳng còn gì để trông
đợi ở xã hội chăng? Thể chế và tập tục đối với họ có vẻ như là một cơ chế, mà
sự vận hành đơn điệu không có chỗ dành cho chuyện ngẫu nhiên, cơ may hay
tài năng. Cách duy nhất để thúc đẩy số phận sẽ là mạo hiểm trên những rìa
mép hiểm nguy ấy, ở đó các chuẩn mực xã hội không còn mang một ý nghĩa
nào nữa, đồng thời các bảo hiểm và yêu sách của nhóm người cũng tan biến
mất: đi tới tận những ranh giới của lãnh địa kiểm soát được, tới tận giới hạn
của sức đề kháng sinh lý học hay nỗi đau đớn về thể xác và tinh thần. Bởi
người ta đã phơi mình ra trên cái mép bờ chông chênh ấy, hoặc là rơi tõm
xuống phía bên kia để không còn trở lại nữa, hoặc ngược lại chộp lấy được,
trong cái đại dương mênh mông những sức mạnh chưa được khai thác vây
quanh một nhân loại nền nếp, một nguồn dự trữ riêng tư về sức mạnh nhờ đó
mà một trật tự xã hội vốn không gì lay chuyển được sẽ bị xóa bỏ nhường chỗ
cho mạo hiểm.
Dù sao, một sự giải thích như vậy cũng còn là hời hợt. Bởi trong các bộ lạc
ở những vùng đồng bằng hoặc cao nguyên Bắc Mỹ này, không có chuyện
những tín ngưỡng cá nhân đối nghịch với một học thuyết tập thể. Biện chứng
toàn diện phụ thuộc vào tập tục và triết học của nhóm. Chính là từ nhóm người
mà các cá nhân thu nhận được bài học của mình; tín ngưỡng về các thần hộ
mệnh là thực tế của nhóm và chính là toàn thể xã hội đã dạy các thành viên của
