mình rằng, ở trong lòng trật tự xã hội, họ chỉ có được cơ may bằng cái giá của
một mưu toan điên rồ và vô vọng để mà thoát ra.
Ai mà chẳng thấy cuộc “đi tìm quyền lực” ấy đã được tôn vinh lại đến mức
nào trong xã hội Pháp đương thời dưới hình thức ngây thơ trong quan hệ giữa
công chúng với những nhà thám hiểm “của mình”? Cũng ngay từ tuổi dậy thì,
các thiếu niên của chúng ta đã được phép tuân theo những kích thích ở đó mọi
thứ đã áp đặt lên chúng ngay từ tuổi hơ, và bằng một cách nào đó vượt qua sự
chi phối tạm thời của nền văn minh chúng ta. Có thể về độ cao, bằng việc trèo
lên một quả núi nào đó; hoặc là về độ sâu, bằng cách lặn xuống những vực
thẳm; cũng có thể là theo chiều ngang, như là tiến vào trung tâm những vùng
đất xa xăm. Cuối cùng, cái quá mức được tìm kiếm có thể là thuộc loại tinh
thần, như ở những người tự nguyện tự đặt mình vào những tình thế khó khăn
đến mức những tri thức hiện nay dường như loại bỏ mọi khả năng sống sót.
Trước những kết quả mà người ta muốn gọi là hợp lý của những chuyến
phiêu lưu ấy, xã hội biểu thị một sự dửng dưng hoàn toàn. Chẳng phải là phát
hiện khoa học, cũng chẳng phải là sự làm giàu thêm về thơ ca và văn học, các
trải nghiệm rất thường khi nghèo nàn đến chướng. Ở đây, chính cái mưu toan
mới là đáng kể chứ không phải đối tượng của nó. Giống như ở cái ví dụ của
chúng ta về người bản xứ, chàng thanh niên, trong vài tuần lễ hay vài tháng, tự
tách mình ra khỏi nhóm người để đương đầu (lúc thì với niềm tin và lòng chân
thành, lúc thì ngược lại với sự thận trọng và tinh quái, các xã hội người bản xứ
cũng viết đến những sắc thái ấy đấy) với một tình thế quá mức, khi trở về
mang theo một quyền lực, biểu hiện trong xã hội chúng ta bằng những bài báo,
những số lượng phát hành lớn và những cuộc hội thảo kín, nhưng tính chất ma
thuật của quyền lực đó được thừa nhận bởi tiến trình tự - mê hoặc của nhóm
người bởi chính mình, nó giải thích hiện tượng này trong mọi trường hợp. Vì
đối với những người nguyên thủy mà chỉ cần đến được những đỉnh núi đóng
băng kia, những hang động và những khu rừng sâu thẳm kia, những đền đài
của các thần khải cao siêu và có thể có lợi, rồi trở về là đã được thánh hóa, thì
theo những lý do khác nhau, họ là những kẻ thù của một xã hội tự mình diễn
trò tôn vinh họ đúng vào lúc nó vừa kết thúc việc trừ khử họ, nhưng lại chỉ cảm
