thuộc tu viện xúi anh ta thu mình lại, tạm thời hoặc lâu dài, trong việc học tập,
trong việc bảo tồn và truyền giao một di sản độc lập với cái thời thế hiện tại;
còn nhà bác học tương lai thì mục tiêu của anh ta chỉ có thể là thông ước với
thời gian tồn tại của vũ trụ. Vậy nên, không có gì sai lầm hơn là thuyết phục họ
dấn thân; kể cả khi họ tin là họ có dấn thân, thì sự dấn thân của họ cũng không
phải là chấp nhận một dữ kiện cho trước, tự đồng nhất mình với một trong số
các chức trách của mình, gánh lấy từ đó những cơ may và những rủi ro cá
nhân; mà là phán xét nó từ bên ngoài và tựa như là tự họ không tham gia vào
đó; sự dấn thân của họ còn là một cách thức đặc biệt để đứng ngoài cuộc. Giáo
dục và nghiên cứu, xét từ quan điểm đó, không trùng với việc tập sự một nghề
nghiệp. Cái cao quý và nỗi khổ nhục của nó là ở chỗ, đấy hoặc là một chốn ẩn
náu, hoặc là một sứ mệnh.
Trong mối tương phản này vốn đối nghịch một bên là nghề nghiệp, bên kia
là một sự nghiệp nước đôi nhập nhằng giữa sứ mệnh và chốn ẩn náu, bao giờ
cũng thuộc vào bên này và bên kia đúng ra là cái này hay đúng ra là cái kia,
chắc hẳn dân tộc học chiếm giữ một vị trí cao quý. Đấy là hình thái cực đoan
nhất có thể quan niệm được về cái từ thứ hai. Trong khi vẫn giữ vững chất
nhân văn, dân tộc học tìm cách nhận biết và phán xét con người từ một quan
điểm đủ cao và đủ xa để trừu tượng hóa con người khỏi những ngẫu nhiên đặc
thù của một xã hội hay một nền văn minh nhất định. Những điều kiện sống và
lao động của nó cắt rời nó về mặt vật chất ra khỏi nhóm trong những thời kỳ
dài; do tính chất tàn bạo của những biến đổi mà nó phải hứng chịu, nó có được
một thứ mất gốc kinh niên: không còn bao giờ nó cảm thấy đang ở tại nơi chốn
của nó dù là ở đâu, nó sẽ mãi bị cắt cụt tay chân về mặt tâm lý. Giống như toán
học hay âm nhạc, dân tộc học là một trong số những thiên tư đích thực hiếm
hoi. Người ta có thể phát hiện ra nó trong chính con người mình, thậm chí
chẳng được ai dạy cho cả.
Ngoài những đặc điểm cá nhân và những thái độ xã hội, cần phải bổ sung
những tác nhân có tính chất hoàn toàn trí tuệ. Thời kỳ 1920-1930 là thời kỳ
truyền bá những lý thuyết phân tâm học ở Pháp. Qua những lý thuyết này, tôi
biết được rằng những mối tương phản tĩnh quanh đó người ta dạy chúng tôi
