Mọi phong cảnh thoạt tiên trưng ra như một mớ lộn xộn mênh mông cho
phép ta tự do chọn lấy cái ý nghĩa mà ta muốn gán cho nó. Nhưng ngoài những
nghiên cứu thuần túy về nông nghiệp, những nhấp nhô địa hình, những biến
thiên của lịch sử và tiền sử, phải chăng cái ý nghĩa tôn nghiêm giữa mọi ý
nghĩa là cái ý nghĩa đi trước, chế ngự và trong một phạm vi rộng lớn, giải thích
những ý nghĩa khác? Cái tuyến đường mờ nhạt và rối rắm kia, cái sự khác biệt
thường là khó nhận ra giữa hình thù và tính chất rắn đặc của những mảnh đá
vỡ vụn chứng minh rằng nơi ngày nay tôi nhìn thấy một vùng đất cằn cỗi xưa
kia từng là hai đại dương kế tiếp nhau. Lần theo dấu vết những chứng cứ về sự
ngưng động hàng nghìn năm của chúng và vượt qua mọi trở ngại - những vách
đá dựng đứng, những vụ sạt lở, những bụi rậm, những vùng trồng trọt - bất
chấp những con đường cũng như những rào chắn, dường như ta đã hành động
vô lý. Song, sự trái lẽ ấy chỉ có mục đích duy nhất là thu hồi lại một ý nghĩa
chủ đạo, hẳn là khó hiểu, nhưng mà mỗi một ý nghĩa khác là sự chuyển đổi bộ
phận hay biến dạng của nó.
Rằng chuyện thần kỳ cứ xảy ra đi, như đôi khi vẫn có; rằng, ở bên này và
bên kia vết nứt bí ẩn, hai cây xanh khác loài nhau, cứ hiện lên cạnh nhau đi,
mỗi cây đã chọn cho mình mảnh đất thuận lợi nhất; và rằng cùng một thời
điểm, bên trong tảng đá mường tượng hai vỏ ốc hóa thạch có độ vòng cuốn đối
hợp phức tạp khác nhau, xác nhận theo cách của chúng một khoảng cách vài
chục thế kỷ giữa chúng: đột nhiên không gian và thời gian hòa làm một; sự đa
dạng sống động của khoảnh khắc chồng lên và vĩnh cửu hóthời đại. Tư duy và
cảm xúc đạt tới một kích cỡ mới trong đó mỗi giọt mồ hôi, mỗi co duỗi của cơ
bắp, mỗi hơi thở trở thành bằng ấy biểu tượng của một lịch sử mà thân thể tôi
chép lại vận động phù hợp, cùng lúc tư duy của tôi bao quát trọn ý nghĩa. Tôi
cảm thấy được đắm mình trong một sự khúc chiết đậm đặc hơn, trong đó các
thế kỷ và các nơi chốn đáp lời nhau và nói bằng những ngôn ngữ cuối cùng đã
được hòa giải.
Khi tôi biết các lý thuyết của Freud, tôi thấy chúng hết sức tự nhiên như là
đem áp dụng vào con người cá thể một phương pháp mà địa chất học là mẫu
