xây dựng những nghị luận triết học và sau này những bài giảng của chúng tôi -
hợp lý và phi lý, tri thức và cảm xúc, logic và tiền logic - rốt cuộc chỉ là một
trò chơi vô bằng cớ. Trước hết, bên kia cái lý tính còn có một phạm trù quan
trọng hơn và hợp thức hơn, phạm trù của cái biểu nghĩa là kiểu tồn tại cao nhất
của cái lý tính, mà các thầy của chúng tôi (chắc hẳn bận tâm suy ngẫm cuốn
Luận về những dữ kiện trực tiếp của ý thức hơn là cuốn Giáo trình ngôn ngữ
học đại cương của F. de Saussure
) thậm chí không nhắc đến tên. Rồi tác
phẩm của Freud
phát hiện cho tôi biết những đối nghịch ấy không thực sự là
như vậy, bởi chính những ứng xử bề ngoài có tính cảm xúc nhiều nhất, những
hành động ít lý tính nhất, những biểu hiện được gọi là tiền logic, lại đồng thời
là có ý nghĩa nhất. Thay cho những biểu hiện đức tin hay những lập luận phản
chứng của học thuyết Bergson
nhào nát con người và sự vật ra để làm nổi bật
lên bản chất không thể mô tả của chúng, tôi tin chắc rằng con người và sự vật
có thể bảo tồn giá trị riêng mà không mất đi hình thù rõ nét của chúng phân
biệt chúng với nhau và khiến cho mỗi bên có một cấu trúc có thể hiểu được.
Tri thức không dựa trên một sự chối bỏ hay đổi chác, mà là chọn lọc những vẻ
dáng thực, nghĩa l những vẻ dáng trùng khít với những đặc tính tư duy của tôi.
Không phải như cách hiểu của những người theo phái tân - Kant, vì tư duy đó
tác động lên sự vật một sự cưỡng bức không tránh khỏi, mà đúng hơn bởi vì tư
duy của tôi tự nó cũng là một đối tượng. Là của “thế giới này” tư duy đó tham
gia với cùng một bản chất như thế giới này vậy.
Bước phát triển tri thức này mà tôi đã gánh chịu cùng những người khác
thuộc thế hệ tôi, dù sao cũng nhuộm một sắc thái riêng, do tính tò mò cao độ,
ngay từ thời thơ ấy, đã thúc đẩy tôi hướng tới môn địa chất học; tôi chỉ còn xếp
trong những kỷ niệm thân thiết nhất của mình, chỉ đứng sau một cuộc rong ruổi
nào đó ở một vùng đất vô danh trung Brésil, chuyến đuổi tìm trên sườn một
cao nguyên đá vôi vùng Languedoc đường tiếp giáp giữa hai tầng địa chất. Đây
hoàn toàn không phải là một cuộc dạo chơi hay là một cuộc thám hiểm không
gian đơn giản: cuộc tìm kiếm chẳng ăn nhập vào đâu đối với một nhà quan sát
không được báo trước ấy, đem lại cho tôi hình ảnh đích thực của sự nhận thức,
những khó khăn mà nó đặt ra, những niềm vui mà ta có thể hy vọng tìm thấy
trong đó.
