tôi cảm thấy làm điều đó chẳng khó khăn gì. Tôi nghĩ rằng lúc tôi hai tuổi,
khi nghe thấy người lớn nói chuyện với nhau, chỉ cần nói một lần thôi, tôi
đã hiểu ngôn ngữ được cấu tạo như thế nào. Với tôi, các bài học về ngữ
pháp luôn là những bài tổng hợp hậu nghiệm và có lẽ là các chỉ dẫn cụ thể
về thuật ngữ. Liệu người ta có thể dạy nói đúng và viết đúng cho bọn trẻ
qua ngữ pháp nếu chúng không có đầu óc sáng láng như tôi? Bí ẩn. Trong
khi chờ đợi, tất cả các cô Maigre trên trái đất đều phải tự hỏi nên cho học
sinh nghe đoạn nhạc nào để chúng có thể say mê ngữ pháp.
Thế là tôi nói với cô Maigre: “Không đúng tí nào, bị rút gọn quá
đáng!” Cả lớp im phăng phắc vì thường ngày tôi không mở miệng và vì tôi
cãi lại cô giáo. Cô giáo ngạc nhiên nhìn tôi rồi tỏ vẻ khó chịu, giống như tất
cả các thầy cô giáo khi cảm thấy gió xoay sang hướng Bắc và tiết học bình
yên của họ về tính từ chỉ phẩm chất có thể thành toà án phán xét phương
pháp sư phạm của họ. “Thế em biết gì về ngữ pháp, em Josse?” cô giáo hỏi
bằng giọng châm chọc. Cả lớp nín thở. Học sinh giỏi nhất lớp không hài
lòng, đó là điều rất dở đối với đội ngũ giáo viên, nhất là khi đội ngũ này
khá đông, và sáng nay đã có bộ phim rùng rợn và trò chơi trong rạp xiếc
với cùng một giá: tất cả mọi người đều chờ xem kết cục của trận chiến mà
họ hy vọng là sẽ đẫm máu.
Tôi nói: “Vâng, khi người ta đọc Jakobson, rõ ràng ngữ pháp là một
kết cục và không chỉ là cái đích: đó là một con đường để đến với cấu trúc
và vẻ đẹp của ngôn ngữ, không chỉ là một trò để xoay xở trong xã hội.”
“Một trò! Một trò!” cô Maigre nhắc đi nhắc lại với đôi mắt trợn tròn. “Với
cô Josse, ngữ pháp là một trò!”
Nếu nghe kỹ câu nói của tôi, cô ấy hẳn đã hiểu rằng với riêng tôi, đó
không phải là một trò. Nhưng tôi cho rằng, lời trích dẫn Jakobson đã làm
cho cô ấy hoàn toàn bị ngắt dòng suy tưởng, chưa kể cả lớp lại còn cười ồ
lên, kể cả Cannelle Martin, mặc dù không hiểu gì về điều tôi muốn nói,
nhưng đã nhận thấy một đám mây nhỏ vùng Sibérie đang bay trên đầu cô
