đánh thức lúc bảy giờ sáng và cử một người đưa thư đến nhà thầy giáo
hướng dẫn nghiên cứu của cô.
Trí thông mình dùng để làm gì nếu không phải là để phục vụ? Tôi
không nói đến sự phục vụ nô dịch giả tạo của các quan chức Nhà nước mà
họ vẫn tự hào phô trương như đó là dấu hiệu về đức tình tốt đẹp của họ: đó
là sự khiêm nhường bề ngoài, thực chất chỉ là hợm hĩnh và coi thường.
Khoác mã giản dị một cách phô trương của kẻ nô bộc vĩ đại, từ lâu Etienne
de Broglie đã làm cho tôi tin chắc rằng anh ta hãnh diện về đẳng cấp của
mình. Ngược lại, các ưu đãi đem lại những nghĩa vụ thực sự. Thuộc về một
nhóm hẹp của tầng lớp ưu tú, có nghĩa là phải phục vụ tương xứng với vinh
quang và cuộc sống vật chất dễ dàng mà người ta có được nhờ thuộc về
nhóm đó. Tôi là một sinh viên trường Sư phạm như Colombe Josse, với
tương lại rộng mở ư? Tôi phải quan tâm đến sự tiến bộ của Nhân loại, đến
việc giải quyết các vấn đề then chốt cho sự sống còn, đó là cuộc sống sung
túc hay việc nâng cao giá trị của loại người, đến việc mang cái Đẹp đến với
thế giới hay đến cuộc thập tự chinh chính nghĩa vì tính chân thực của triết
học. Đó không phải một thiên chức, có thể lựa chọn, các lĩnh vực đều rất
rộng. Người ta không thể đi vào triết học như bước vào một chủng viện, với
một tín điều làm gươm và một con đường duy nhất làm số phận. Người ta
nghiên cứu các tác phẩm của Platon, Épicure, Descartes, Spinoza, Kant,
Hegel hay của cả Husserl ư? Nghiên cứu về mỹ học, chính trị, đạo đức,
nhận thức luận, siêu hình học? Người ta cống hiến cuộc đời để giảng dạy,
để tạo nên một tác phẩm, để tìm kiếm, hay cống hiến cho Văn hoá ư?
Chẳng có gì khác nhau cả. Bởi vì trong lĩnh vực như thế này, chỉ có ý đồ là
quan trọng: nâng cao tư duy, đóng góp vào một quan tâm chung hay tán
đồng quan điểm dạy học kiểu kinh viện vốn không có đối tượng nào khác
ngoài sự tồn tại lâu dài của chính nó và không có chức năng nào khác ngoài
việc tự động sản sinh ra những tầng lớp ưu tú vô tác dụng - qua đó trường
Đại học trở thành môn phái.
