tác động tới các thị trường nữa. Các quốc gia bị ảnh hưởng dường như bị
rơi vào chu kỳ suy thoái.
Vấn đề này không có gì mới. Đó là đặc trưng của chế độ bản vị vàng và
là trung tâm của cuộc Đại Suy thoái vào thập niên 1930. Những người sáng
lập ra các định chế Breton Woods, đặc biệt là Keynes, muốn các quốc gia bị
thâm hụt và các quốc gia thặng dư nên được đặt đối xứng nhau và hai bên
đều thực hiện nghĩa vụ điều chỉnh như nhau nhằm khôi phục thế cân bằng.
Thực tế, tác động đòn bẩy của IMF hầu như không tồn tại đối với các quốc
gia thặng dư, còn gánh nặng điều chỉnh sự mất cân đối trong thanh toán
quốc tế hầu như chỉ chồng chất lên các nước vay nợ.
Những người ủng hộ thị trường chính thống không cho vấn đề này có gì
sai vì họ tin vào quy luật thị trường. Họ miễn cưỡng chấp nhận rằng hệ
thống có thể cơ bản khiếm khuyết khi chỉ dành phục vụ cho những đối
tượng chịu trách nhiệm điều hành. Họ quy cho cuộc khủng hoảng 1997-
1999 là do sai lầm về cấu trúc tại các quốc gia bị ảnh hưởng. Ở một mức độ
nhận thức của họ, nếu nhận ra bất cứ khiếm khuyết về cơ chế nào, họ đều
cho là do hiệu ứng “rủi ro về đạo đức” - tâm lý ỷ lại vào cứu trợ của IMF.
Có thể là nói hơi quá nhưng rõ ràng là có những khiếm khuyết về cấu
trúc trong từng quốc gia và đúng là IMF đã tạo ra “rủi ro về đạo đức”.
Nhưng hệ thống sẽ ra sao nếu không có vấn đề “rủi ro về đạo đức” này?
Các gói cứu trợ của IMF đã tạo nên thế đối trọng với những bất lợi cố hữu
của các quốc gia bên ngoài hệ thống và cho phép các nền kinh tế mới nổi
thu hút vốn từ bên ngoài vào. Hệ thống không cần phải thay đổi nhưng nó
không đủ mạnh để loại trừ vấn đề “rủi ro về đạo đức”. Phải đặt một đối
trọng khác với những bất lợi vốn có của các quốc gia ngoại biên và tạo nên
một sân chơi công bằng. Đó là lý do tại sao tôi ủng hộ những bảo đảm và
hỗ trợ tín dụng khác, như tôi đã từng đề cập từ trước trong phần về khủng
hoảng
[68]
.
