có nhiều người bác đi, thành ra vua không dùng, ông bèn làm bài ca đông
chinh
rồi bỏ về quê dạy học.
Văn Đế nghe bài ca ấy lại vời ông vào, nhưng ông không vào. Đến đời vua
Dạng Đế mấy lần trưng triệu ông vào làm quan, ông từ chối không đi. Lúc
ấy có quan đại thần là Dương Tố rất tôn kính ông và cho người đến mời ông
ra làm quan, ông nói rằng: “Ở chỗ khúc sông Phần này có mấy gian nhà nát
của tiên nhân để lại khả dĩ tránh gió mưa, có ruộng khả dĩ đủ cơm cháo, gảy
đàn cầm, làm sách, giảng việc đạo, khuyên việc nghĩa, đủ tự vui vậy. Không
cần ra làm quan” (Trung thuyết: Sự quân).
Tính ông giản dị, nhân hậu, áo quần không hề dùng đến đồ gấm vóc, đồ ăn
uống đơn sơ. Thường khi có việc đào sông, đắp đê, ông vác thuổng, cuốc đi
làm với người làng, và nói rằng: “Ta là người bình dân vậy”.
Khi ông ở đất kinh kỳ thường nói chuyện với những kẻ quyền quý trong
triều, thấy người thì chỉ chuyên về mặt chính trị, không nghĩ gì đến việc
giáo hóa, người thì bàn văn chương, không biết đến nghĩa lý, ông lấy làm lo
cho vương đạo, không thể dấy lên được. Ông bèn làm sách nối thêm Kinh
Thi, Kinh Thư, sách Lễ Luận, Nhạc Luận, sách Nguyên Kinh, sách tán đạo
Dịch, cả thảy mất chín năm thì xong.
Đến năm Đại Nghiệp thứ 13 (616) đời vua Dạng Đế nhà Tùy, ông mất ở
nhà, thọ được 32 tuổi. Học trò đặt tên thụy là Văn Trung Tử. Học trò lại
nhặt những lời giảng dụ và ghi chép đức hạnh của ông làm thành sách, gọi
là Văn Trung Tử trung thuyết
文中子中說 hiện còn truyền ở đời.
Những sách của ông soạn ra, thì về sau trong nước loạn lạc, giặc cướp nổi
lên, đều bị đốt phá mất cả. Học trò của ông từ phương xa đến học rất nhiều,
mà những người thành đạt hơn cả là Đổng Thường
董常, Tiết Du 節攸,
Cừu Chương
仇璋, Trình Nguyên 程元, Đỗ Yêm 杜 淹 , Bùi Hy 裴 稀 ,
Vương Khuê
王珪, Ngụy Trưng 魏徵, Phòng Huyền Linh 房玄軡, Đỗ Như
Hối
杜如賄, Lý Tĩnh 李靖, Lý Mật 李密, Đậu Uy 竇威, Trần Thúc Đạt 陳
叔達, Diêu Nghĩa姚義, Ôn Ngạn Bác 温彥博, v.v. kể đến mấy chục người,
phần nhiều là những danh thần hồi Đường sơ.
