Học thuyết của Vương Thông. Sách Trung thuyết của môn đệ ông làm ra,
bắt chước cuốn sách Luận Ngữ, có ý tôn ông như Khổng Tử làm sáng đạo
Nho vậy. Mà chính ông cũng có ý tự nhận mình là người nối Khổng Tử
đem đạo Nho thi hành ra ở đời. Xem như các sách của ông làm đều là nối
thêm sáu Kinh, mà sách Nguyên Kinh lại giống như Kinh Xuân Thu, nói
chuyện các vua từ đời Hán đến đời Lục Triều. Chỉ tiếc những sách ấy mất
đi, nay không thể biết được cái giá trị là thế nào.
Ông giải nghĩa tam tài rằng: “Trời là thông nguyên khí, chứ không phải là
chỉ nói cái vầng lồng lộng và xanh xanh mà thôi. Đất là thống nguyên hình,
chứ không phải là nói núi, sông, gò, đống mà thôi. Người ta thống nguyên
thức
識 , chứ không phải là nói đầu tròn, chân vuông mà thôi” (Trung
thuyết: Lập mệnh). Nghĩa là Trời chủ cái khí, đất chủ cái hình, người chủ
cái biết.
Người là một vị trong tam tài có trí thức hơn cả vạn vật, tất là phải giữ cách
ăn ở cho hợp đạo lý. Bởi vậy, đối với cách xử thế tiếp vật, ông nói nhiều
điều rất có nghĩa lý. Ông thấy thiên hạ tranh lợi bỏ nghĩa, rất lấy làm phàn
nàn, và nói rằng: “Xả kỳ sở tranh, thủ kỳ sở khí, bất diệc quân tử hồ!
捨其
所爭，取己所棄，不亦君子乎: Bỏ cái người ta tranh nhau, lấy cái người
ta bỏ, thế chẳng là quân tử lắm sao!” (Trung thuyết: Chu Công). Ông cho
những kẻ hiếu danh hiếu lợi là rất tiểu nhân. “Ái danh thượng lợi, tiểu nhân
tai
爱名尚利,小人哉: Yêu cái danh chuộng cái lợi là tiểu nhân vậy thay!
(Trung thuyết: Vấn dịch).
Trong sự người ta giao kết với nhau là cần phải có tín nghĩa, chứ nếu chỉ vì
thế lợi thì không bao giờ bền. “Dĩ thế giao giả, thế khuynh tắc tuyệt; dĩ lợi
giao giả, lợi cùng tắc tán. Cố quân tử bất dữ dã
以勢交者，勢傾則絕, 以
利 交 者 ， 利 窮 則 散 。 故 君 子 不 與 也 : Người lấy thế mà giao, thế thì
nghiêng là tuyệt; người lấy lợi mà giao thì lợi hết là tan. Cho nên quân tử
không ưa vậy” (Trung thuyết: Lễ nhạc).
Người quân tử phải lấy lễ nghĩa và cái đức làm trọng, chứ không trọng tài
lợi. Nhất là về đường hôn thú mà cầu của cải thì thật dở: “Hôn thú nhi luận
tài, di lỗ chi đạo dã
婚娶而論財，夷虜之道: Hôn thú mà bàn đến của là
cái đạo của mọi rơ vậy” (Trung thuyết: Sự quần).
