ngôi sao, thiếu âm làm khoảng cao mờ trên trời: Nhật, nguyệt, tinh, thần,
giao với nhau mà cái thể của trời hết vậy. Thái nhu làm nước, thái cương
làm lửa, thiếu nhu làm đất, thiếu cương làm đá: thủy, hỏa, thổ, thạch, giao
với nhau mà cái thể của đất hết vậy.
“Mặt trời làm nóng, mặt trăng làm lạnh, tinh làm ngày, thần làm đêm:
Nóng, lạnh, tinh, thần, giao với nhau mà sự biến của trời hết vậy. Nước làm
mưa, lửa làm gió, đất làm sương, đá làm sấm: mưa, gió, sương, sấm, giao
với nhau mà sự hòa của đất hết vậy.
“Nóng biến cái tính của vật, lạnh biến cái tình của vật, ngày biến cái hình
của vật, đêm biến cái thể của vật; tính, tình, hình, thể giao với nhau mà sự
cảm của giống động vật và thực vật hết vậy. Mưa hóa sự chạy của vật, gió
hóa sự bay của vật, sương hóa loài cỏ của vật, sấm hóa loài cây của vật: sự
chạy, sự bay, loài cỏ, loài cây giao với nhau mà sự ứng của giống động vật
và thực vật hết vậy.
“Người ta đối với nóng, lạnh, ngày, đêm không có lúc nào là không biến:
đối với mưa, gió, sương, sấm không có lúc nào là không hóa; đối với tính
tình, hình thể không có lúc nào là không cảm; đối với sự chạy, sự bay, loài
cỏ, loài cây, không có lúc nào là không ứng. Bởi thế mắt trông rõ sắc các
vạn vật, tai nghe rõ tiếng của vạn vật, mũi ngửi rõ khí của vạn vật, miệng
nếm rõ mùi của vạn vật. Người ta như thế cho nên linh hơn vạn vật là phải
vậy” (Quan vật nội thiên).
Thiệu Khang Tiết lấy cái thể và cái dụng của tứ tượng mà lập thành số,
thành đồ, cho nên bao giờ cũng lấy số 4 mà phối hợp với nhau như là: Nhật,
nguyệt, tinh, thần, thủy, hỏa, thổ, thạch làm cái thể và cái dụng của trời đất;
lấy nóng lạnh, ngày đêm, mưa, gió, sương, sấm làm sự biến và sự hóa của
trời đất; lấy tính, tình, hình, thể, chạy, bay, cỏ, cây, làm sự cảm và sự ứng
của vạn vật; lấy nguyên, hội, vận, thế, tuế, nguyệt, nhật, thì làm cái trước và
cái sau của trời đất.
Ông theo cái lý số 4 mà tính, cho nhật là nguyên
元, nguyệt là hội 會, tinh
là vận
運, thần là thế 世, và ông theo phép nạp âm 納音 mà tính từ năm
Giáp Thìn là năm nguyên niên đời vua Nghiêu, đến năm Kỷ Mùi là năm thứ
