Dịch thuyết của Vương Bật đời nhà Tấn, ngày đêm luyện tập. Một hôm,
mùa nực, đi qua đất Hà Dương, ai nấy đều khát nước, chợt có người trông
thấy ở ven bờ đường có cây lê rất nhiều quả. Mọi người tranh nhau lấy lê
ăn. Ông nghiễm nhiên ngồi dưới gốc cây, không hề lấy một quả. Có người
hỏi, thì ông nói rằng: “Không phải của mình mà lấy là không nên”. “Đời
loạn cây ấy không có chủ”. “Cây lê không có chủ, chứ cái tâm của ta cũng
không có chủ hay sao?” Ông bình sinh lập tâm chế hạnh, đại để như vậy.
Đến khi sự loạn đã yên, ông trở về đất Hoài, thường đi lại ở khoảng Hà Lạc
theo Diêu Khu được đọc sách của họ Trình, họ Chu, sự học của ông càng
thêm nhiều điều sở đắc. Ông sang ở đất Tô môn, cày ruộng mà ăn rồi cùng
với bọn Diêu Khu
姚摳 và Đậu Mặc 竇默 giảng tập. Ông học rất rộng,
phàm những Kinh học, Truyện học, sử học, Tử học, Lễ nhạc, thiên văn, lịch
học, binh học, hình luật học, thực hóa học, thủ lợi học, không có khoa học
nào là không giảng tập. Ông khảng khái lấy đạo làm chức nhiệm của mình,
thường nói với người ta rằng: “Cương thường trong thiên hạ không thể một
ngày mà bỏ mất đi được. Nếu người ở trên không dùng nữa, thì kẻ dưới
phải dùng”.
Đến khi Hốt Tất Liệt được phong làm vua ở đất Tần, tức là đất Thiểm Tây
bây giờ, muốn hóa người xứ ấy, bèn đón ông vào làm chức kinh triệu để
học. Người đất Tần từ khi khỏi việc loạn lạc, muốn học không có thầy, nghe
Hứa Hành đến, ai cũng vui mừng đến học, và ở các nơi ở đất Tần đều dựng
nhà học nhà hiệu.
Hốt Tất Liệt là em vua Mông Cổ, nhưng rất trọng những người Nho học.
Kịp khi lên làm vua, với bọn Diêu Khu và Hứa Hành vào làm quan tại kinh.
Hứa Hành thường nói những việc trị loạn, hưu thích, không gì là không lấy
việc nghĩa làm tông chỉ, được phong làm chức quốc tử tế tửu, nhưng chẳng
được bao lâu cáo bệnh xin về.
Cách ba bốn năm sau, vua Thế Tổ (tức là Hốt Tất Liệt). Lại triệu ông vào
kinh để giúp quan tể tướng coi việc chính trị, ông từ chối không được, bèn
dâng sớ bày tỏ năm việc thời vụ, đại lược nói như sau này:
1. Quy mô lập nước. Từ xưa phép lập nước đều có quy mô, theo đó mà làm
thì thành công, không theo đó thì bụng ngờ, mắt quáng, thay đổi rắc rối. Xét
