5. Bắc phương Vương môn
北中王門. Người phương bắc theo cái học của
Dương Minh ít hơn cả. Những học giả trong môn phái này là: Mục Khổng
Huy
穆孔暉, tự là Bá Tiềm 伯潜, hiệu là Huyền Am 玄菴, người tỉnh Sơn
Đông; Mạnh Thu
孟秋, tự là Tử Thành 子成, hiệu là Ngã Cương 我彊,
người tỉnh Sơn Đông; Nam Đại Cát
南大吉, tự là Nguyên Thiện 元善, hiệu
là Thụy Tuyền
瑞泉, người tỉnh Thiểm Tây, v.v.
6„ Việt Mân Vương môn
粵閩王門. Người đất Phúc Kiến và Quảng Đông
theo học Dương Minh cũng nhiều, song chỉ có Tiết Khản
嶭 侃 , tự là
Thượng Khiêm
尚謙, hiệu là Trung Ly 中離, người đất Quảng Đông là hơn
cả.
7. Chỉ tu
止脩. Môn phái này do Lý Tài lập ra. Lý Tài, tự là Mạnh Thành,
hiệu là Kiến La, người huyện Phong Thành, tỉnh Giang Tây, đỗ tiến sĩ cập
đệ. Ông trước theo Châu Đông Quách học cái thuyết trí lương tri, sau phát
ra cái tông chỉ “chỉ tu”, cho là cái chân truyền của Khổng Tử và Tăng Tử.
“Chỉ” là để làm cách tồn dưỡng, “tu” là để làm cách tỉnh sát. Ông cho lương
tri là theo cái dĩ phát mà lập giáo, chứ không phải là cái bản chỉ vị phát vô
tri.
8. Thái Châu
泰州. Môn phái này do Vương Cấn lập ra. Vương Cấn tự là
Nhữ Chỉ, hiệu là Tâm Trai, người đất An Phong, thuộc Thái Châu, tỉnh
Giang Tô. Ông bình sinh ý khí thái cao, hành sự thái kỳ. Dương Minh
thường phải tìm cách tài ức cho bớt đi. Ông không ra ứng cử, không làm
quan.
Trong những môn nhân của Dương Minh có Long Khê và ông là hơn cả.
Long Khê tuy giỏi hơn ông, song có người tin và có người không tin. Ông
thì có khi ở trong khoảng chớp mắt, tỉnh giác được nhiều người. Ông
thường bảo rằng sự nhật dụng của trăm họ tức là đạo, và ông lấy ở chỗ vãng
lai động tốc của bọn đồng bộc, cái gì là không mượn sự an bài, thì chỉ ra
cho người ta biết, cho nên ai trông thấy cũng hiểu ngay.
Cái học của ông chủ ở sự cách vật. Ông cho sự cách vật là nói vật có bản,
mạt; thân mình với thiên hạ quốc gia là một vật; cách vật, trí tri, tu thân là
gốc; tề gia, trị quốc, bình thiên hạ là ngọn. Làm việc gì mà không được, thì
phải quay trở lại tìm ở mình. Quay trở lại mình, ấy là cái công phu cách vật,
