I
Trả lời bài phê bình của ông Phan Khôi đăng trong Phụ nữ tân văn sô 54
ngày 29 tháng 5 năm 1930.
Mấy lời bàn với Phan tiên sinh về Khổng giáo
Trong báo Phụ nữ số 54 vừa rồi ông Phan Khôi có đăng một bài phê bình
quyển Nho giáo của tôi. Ông lấy lời rất thanh nhã và thành thực mà bày tỏ
cái ý kiến của ông và chỉ bảo những điều mà ông cho là tôi đã lầm; thật tôi
lấy làm cảm tạ lắm. Tôi làm bộ sách ấy biết là một việc khó, không dám
chắc là không có chỗ sai lầm; cho nên chỉ mong những người thức giả ai
thấy điều gì không phải, bảo cho tôi biết để tôi xét lại, hễ có điều chính
đáng thì xin theo mà cải chính lại.
Người mình xưa nay vẫn chưa quen chịu người ta phê bình. Ai làm được
quyển sách quyển vở nào, đem ra giới thiệu với công chúng, thì chỉ muốn
khen, chứ không muốn người ta chê, rồi hễ thấy người ta bẻ bắt điều gì là
mất lòng, và không hiểu rằng: “Người dạy ta mà phải là thầy ta, người
trách ta mà phải là bạn ta”. Bởi vậy người phê bình cũng không muốn phê
bình, mà sự học cũng không tiến bộ được. Nay Phan quân không theo thói
thường, cứ tự mình sở kiến thế nào, thì nói rõ ra như thế, để người bàn đi có
người bàn lại, khiến cho sáng rõ cái chân lý ra. Ấy là một cách phê bình
chính đáng mà tôi rất lấy làm kính phục vậy.
Phan tiên sinh đã có lòng tốt đem cái sở kiến của mình mà bày tỏ ra cho tôi
biết, vậy tôi xin lấy lòng thành thực đem cái sở kiến của tôi ra mà bàn lại
với Phan tiên sinh. Vị tất lời bàn của tôi đã vừa ý Phan tiên sinh, song cái
chủ đích không phải là ganh hơn, ganh kém gì, chỉ cốt làm cho rõ cái chân
lý ra mà thôi. Phan tiên sinh có nhắc đến những bài của tiên sinh đã đăng
trong báo Thần Chung. Tôi xin thú thật rằng tôi không được đọc những bài
ấy. Mấy câu tôi nói về những cái thái độ của những nhà cựu học đối với
Nho giáo là tôi thấy hiện tình thế nào thì tôi nói thế, chứ không có ý chỉ
