NHỮNG BÍ ẨN ĐẰNG SAU CÁC CUỘC THÁNH CHIẾN TẠI VIỆT NAM - Trang 56

được các sách vở và báo chí Phật Giáo tán dương cho thấy sự quyết đoán
của Lý Khôi Việt hoàn toàn sai lầm.
a) Sự phát triển của Phật Giáo dưới thời Pháp thuộc
Tài liệu lịch sử cho thấy dưới thời Pháp thuộc, Phật Giáo không gặp khó
khăn nào trong việc thi hành Phật sự cũng như phát triển đạo. Trái lại,
chính quyền thuộc địa đã dành mọi sự dễ dàng cho việc phát triển Phật
Giáo đến mức nhà Nho phải nghi ngờ rằng Phong Trào Chấn Hưng Phật
Giáo là một âm mưu nham hiểm của Toàn Quyền Pierre Pasquier nhằm mê
hoặc quần chúng bằng đạo Phật.
Pierre Pasquier được cử làm Toàn Quyền Đông Dương vào ngày 4.10.1926,
nhưng chỉ một thời gian ngắn sau, ông phải trở về Pháp vào ngày 16.5.1927
theo lệnh của chính phủ Pháp. Ngày 23.8.1928 ông được cử trở lại làm
Toàn Quyền Đông Dương lần thứ hai. Ông đến Việt Nam nhận chức ngày
26.12.1928. Kể từ đó, ở Pháp cũng như ở Việt Nam, người ta bàn tán khá
nhiều đến kế hoạch "Phục hưng Phật Giáo" của Toàn Quyền Pasquier.
Người Pháp cũng như nhà Nho tin rằng, để đối phó với phong trào chống
Pháp do nhà Nho phát động khắp nơi, Toàn Quyền Pasquier đã khuyến
khích Phong Trào Phục Hưng Phật Giáo, giúp đạo Phật phát triển mạnh
để thu hút dân chúng, nhất là giới trí thức, chú tâm vào việc nghiên cứu và
tu luyện THIỀN để họ đừng tham gia các phong trào chống Pháp của nhà
Nho. Sự bàn tán tăng lên khi một vài nhân vật trong chính quyền thuộc địa
bắt đầu được nhà cầm quyền Pháp giúp cho thành lập các hội Phật Giáo
như ông Trần Nguyên Chấn trong Hội Nam Kỳ Nghiên Cứu Phật Học, ông
Lê Dư trong Hội Phật Giáo Bắc Kỳ, v.v... Về sau, số sĩ phu và các viên
chức cao cấp của chính quyền thuộc địa tham gia vào các hội Phật Học
ngày càng đông, trong số này người ta thấy nhiều nhân vật danh tiếng như
Ngô Văn Chương, Phạm Ngọc Vinh, Nguyễn Văn Cần, Lê Đình Thám,
Nguyễn Văn Vĩnh, Trần Trọng Kim, Nguyễn Đỗ Mục, Dương Bá Trạc, Bùi
Kỷ v.v.
Toàn Quyền Pasquier bị chết trong một tai nạn máy bay vào ngày
15.1.1934.
Sự phát triển của đạo Phật nhờ sự giúp đỡ của các viên chức chính quyền