Tôi không hoàn toàn đồng ý với các bạn sinh viên - thể hiện bằng việc giơ
tay biểu quyết trong lớp - rằng đa phần người dân nam Việt Nam nhiệt tình
và ngầm ủng hộ Mặt trận dân tộc giải phóng. Tôi dần dần mường tượng ra
rằng những gì tôi thực sự tin về việc Nam Việt Nam thiếu hậu thuẫn trong
cuộc chiến này không có nghĩa rằng chính sách của chúng ta ít tàn bạo và
vô nhân đạo hơn là lớp sinh viên tôi dạy đã nghĩ. Tôi hiểu theo một cách
khác về mối hoài nghi của các bạn sinh viên tôi cảm nhận được khi giảng
bài cho họ, cảm giác xa cách của họ đối với thái độ của tôi. Cảm giác xa
cách đó cũng bắt đầu xâm chiếm tôi.
Để phục vụ cho nền chính trị trong và ngoài nước, chúng ta đang tiến hành
chiến tranh tại xứ người, một đất nước không hề tấn công chúng ta hay một
nước nào khác. Tiếp tục cuộc chiến chống lại ý nguyện của nhân dân quốc
gia đó bắt đầu khiến tôi thấy mặc cảm tội lỗi.
Cảm giác đó càng ngày càng lớn mạnh trong tôi vào những tháng tiếp sau
khi cuối cùng tôi quay sang đọc về nguồn gốc của cuộc chiến tranh này.
Gần một năm trước đó, tôi đã bắt đầu đọc những báo cáo lịch sử chính
thống, một số được viết bằng tiếng Pháp. Đến lượt mình, những bản báo
cáo này đã khiến tôi mang từ Washington về Rand vào cuối tháng tám
những phần đầu tiên của Hồ sơ Lầu Năm Góc viết về giai đoạn 1945-1960.
Niềm tin rằng chúng ta có quyền chiến thắng tại Việt Nam, áp đặt ý nguyện
chính trị của chúng ta bằng biện pháp quân sự đã biến mất trong tôi khi tôi
đọc những phần đầu tiên này.
Mùa xuân năm 1969, ông Hoàng Văn Chí, bây giờ là một nhà tư vấn cho
Công ty Rand, nói với tôi: "Ông phải hiểu rằng trong con mắt của tất cả
người Việt Nam, chúng tôi giành được độc lập vào tháng 3-1945, và gần
hai năm sau đó, người Pháp bắt đầu quay lại xâm lược miền Bắc Việt
