Mỹ tài trợ không quyết tâm đi ngược lại và phá hoại quá trình giải quyết
chính trị bằng tổng tuyển cử như đã đàm phán ở Geneva.
Sau năm 1955 hoặc 1960, cuộc chiến ở Việt Nam không hơn gì một cuộc
nội chiến so với thời kỳ Pháp mưu toan tái chiếm Việt Nam và được Mỹ
hậu thuẫn. Một cuộc chiến tranh mà một bên được cường quốc nước ngoài
hoàn toàn trang bị và đổ tiền của vào thì không thể coi là nội chiến. Nói
rằng chúng ta đang "can thiệp" vào việc định nghĩa "thế nào là nội chiến",
như phần lớn các học giả và thậm chí các nhà phê bình tự do ngày nay vẫn
làm, chỉ càng làm cho thực tiễn thêm đau đớn hơn. Theo như những điều
khoản của Hiến chương Liên Hợp quốc và lý tưởng được công nhận thì đó
là một cuộc chiến tranh xâm lược, cuộc chiến tranh xâm lược của người
Mỹ.
Không phải dễ gì mà tôi có được đánh giá cuối cùng nêu trên. Đó là đánh
giá mà tôi liên tưởng với những cuộc tụ tập phản chiến. Tôi chưa bao giờ
tham dự lại một cuộc tụ tập kiểu như thế (sau lần đầu tiên đi cùng Patriacia
năm 1965), nhưng trước đây tôi đã đọc những luận điểm tương tự như vậy
và coi đó chỉ là lối nói phô trương quá mức, giống như các đồng nghiệp của
tôi vậy. Đó là những gì các nhà phê bình "cực đoan", các nhà cấp tiến, và
phần lớn các luật sư nước ngoài đã nhiều năm nay nói về sự dính líu của
chúng ta vào Việt Nam.
Trước đây tôi không tin họ. Bây giờ tôi phải tin.
5 năm trước, vào tháng 12-1964, sếp của tôi là John McNaughton đã nhận
xét với các nhà nghiên cứu của Randkhi họ báo cáo với ông về "Động cơ
và chí khí của người Cộng sản": "Nếu những gì các bạn nói là đúng (về
động cơ chủ nghĩa dân tộc, lòng yêu nước, kỷ luật và không tham nhũng,
