Bát Nhã Ba La Mật là mẹ của các Đức Thế Tôn. Tất cả các Đức Thế Tôn
đều do Mẹ Bát Nhã Ba La Mật sinh ra. Từ đó phát sinh ra hình ảnh một
người đàn bà không những ngồi ngang hàng với Đức Thế Tôn mà có khi còn
lớn hơn nữa. Trong kinh Hoa Nghiêm, phẩm “Nhập pháp giới” có hình ảnh
bà Maya phu nhân. Maya phu nhân tuyên bố rất dõng dạc trước Thiện Tài
Đồng Tử:
“Này người trai trẻ, ta là mẹ của tất cả các Bụt. Ta là mẹ của chư Bụt
trong quá khứ. Ta là mẹ của chư Bụt trong hiện tại. Ta là mẹ của chư Bụt
trong tương lai”.
Như vậy địa vị của người đàn bà trở thành rất quan trọng bắt đầu từ đạo
Bụt Đại thừa. Nhưng có sự khác biệt giữa Mật tông với truyền thống Yoga
của Ấn Độ. Trong Đạo Bụt Mật tông, yếu tố nam vẫn là yếu tố tích cực và
yếu tố nữ là yếu tố nền tảng. Trong cột sống có hai đường tâm linh đi lên,
một đường tượng trưng cho Bát Nhã đại trí tuệ, một đường tượng trưng cho
phương tiện quyền xảo. Người tu tập Mật giáo ngồi yên, đọc lên những câu
linh chú, đưa hai năng lượng đó đi lên và khi nó lên cao thì có sự hợp nhất.
Trong Mật giáo ngoài đời của Ấn Độ thì Shiva đứng về phương diện tĩnh,
còn Durga-vị hôn phối của Shiva-đứng về phương diện động. Năng lượng
nữ đi lên và tìm cách phối hợp với năng lượng Shiva trên đỉnh đầu.
Trong Mật tông thì khác, Bát Nhã đứng về phương diện tĩnh và Phương
tiện quyền xảo đứng về phương diện động. Trong sự thực tập Mật giáo,
thân-khẩu-ý phải hợp nhất. Thân phải có mặt, tâm phải duyên vào năng
lượng của chư Bụt và chư vị Bồ tát mà ta đang tiếp xúc. Thân phải sử dụng
ấn quyết và khẩu phải đọc những câu chân ngôn. Nếu đối tượng của định là
phái nam thì câu chân ngôn kết thúc bằng âm “um”. Nếu đối tượng là một vị
Bụt hay vị Bồ tát có âm tính thì kết thúc bằng âm “svaha”. Nếu năng lượng
đó trung tính, không âm không dương thì câu chân ngôn kết thúc bằng âm
“nama”. Trong khi đó tâm ta chú ý tới hình dáng của câu linh chú, miệng ta
đọc ra câu linh chú, thân ta nằm trong tư thế du già và như thế tự nhiên tạo
ra được định và định đưa tới sự thành tựu.
