sáng tạo ra một đối tượng của sự thờ cúng, sự tín ngưỡng. Đó là một quyến
rũ lớn nhất trong lịch sử tư tưởng Phật giáo. Nhiều khi chúng ta đã đi quá đà
đến nỗi ta hoàn toàn không trông cậy vào tự lực, ta chỉ trông cậy vào tha lực
mà thôi. Điều đó không đúng với bản hoài của Đức Thế Tôn. Tuy Bụt -
Pháp - Tăng đóng một vai trò rất quan trọng trong đời sống tu học của mình
nhưng Bụt - Pháp - Tăng cũng biểu hiện trong ta và ta phải có tự lực mới
được. Chúng ta hãy nhìn lại xem trong nước ta, trong chùa ta, sự thực tập
căn cứ trên tự lực có được mấy phần và căn cứ trên tha lực có được bao
nhiêu phần? Với cái thấy đó chúng ta có thể cải biến sự thực tập về Tịnh độ.
Sự thực tập Tịnh độ cũng có thể là sự thực tập tự lực tại vì niệm Bụt cũng là
sự thực tập chánh niệm. Niệm Bụt, niệm Pháp, niệm Tăng, niệm Giới đều là
Phật giáo Nguyên thỉ. Niệm Bụt, niệm Pháp, niệm Tăng, niệm Giới để có
thể đem tịnh độ, an lạc và hạnh phúc ngay bây giờ. Đó là giáo lý Nguyên thỉ.
Niệm Bụt để chán bỏ giây phút hiện tại, để treo hy vọng vào một nơi khác
trong tương lai, điều đó không phù hợp với giáo lý Nguyên thỉ. Nếu chúng
ta thực tập tịnh độ với nhận thức rằng niệm Bụt để đem lại niệm - định - tuệ,
để mở mắt cho chúng ta thấy hạnh phúc, an lạc và tịnh độ đang có mặt trong
giây phút hiện tại, thì tịnh độ này vẫn phù hợp với giáo lý Nguyên thỉ. Nếu
ta chán ghét cõi đời hiện tại, mong đi qua cõi Tịnh độ trong tương lai thì đó
là cầu mong tương lai, là đi ngược lại với bản hoài của Đức Thế Tôn.
Trong lịch sử tư tưởng trên 2500 năm của Phật giáo, chúng ta thấy
khuynh hướng đi về phía tín ngưỡng rất mạnh, có thể là khó có thể chống lại
được tại vì quần chúng ở ngoài đời đòi hỏi như vậy. Nếu buông xuôi hoàn
toàn thì chúng ta sẽ mất đi cái gốc rễ quí nhất của đạo Bụt là sự thực tập căn
cứ trên những cố gắng của bản thân mình.
Thiết lập một cái ngã thường còn
Chúng ta cũng có nhu yếu thiết lập ra một cái gì đó thường còn mà mình
có thể nắm giữ được. Nếu tất cả đều vô thường, đều sinh diệt trong từng
giây phút như trong Phật giáo Nguyên thỉ nói thì chúng ta khó mà nắm bắt
được. Những người có căn cơ, có thể nắm được giáo lý sát na diệt rất ít. Sự
quyến rũ thứ hai rất mạnh: Đó là muốn đi tìm một thực thể nào đó nằm ở
