nhu yếu phải thiết lập một cái gì đó để làm nền tảng cho nhân quả, cho
nghiệp báo, cho sự chứng ngộ. Nhưng làm công việc này rất nguy hiểm.
Nếu không khéo ta sẽ đi ngược lại bản hoài của Đức Thế Tôn. Trong suốt
lịch sử 2500 năm của Phật giáo đã có sự vật lộn và tranh đấu như thế, và có
khi người ta đã đưa đạo Bụt gần tới cái gọi là thần giáo.
Trong Mật tông có quan niệm Đại Nhật Như Lai (Vairochana). Đại Nhật
Như Lai trở thành gần như một vị Thượng đế. Thế giới này là sự biểu hiện
của Đại Nhật Như Lai. Đó là một hình thức của thần giáo. Nó có thể đánh
mất đi những nét đặc thù của Phật giáo. Đạo Phật không phải là một thần
giáo.
Tại sao trong thời của Đức Thế Tôn, Ngài không cần hai nhu yếu trên mà
vẫn tu chứng được? Tại sao sau đó người ta lại cần đến chúng? Đó là những
công án lớn mà chúng ta phải tìm cách trả lời. Hồi thời Đức Thế Tôn, Ngài
không có chủ ý lập ra những chủ thuyết. Ngài giảng dạy và đưa ra những
phương pháp thực tập rất đơn giản và rõ ràng. Nhưng sau này càng ngày
giáo lý của Ngài càng mang tính hình nhi thượng học. Người ta đã lập ra
những thuyết này, thuyết kia để chứng minh cái này, cái nọ, chứng minh
nhân quả rồi chứng minh luân hồi, v.v... Đó như là một sự thật tất yếu. Nếu
chúng ta không thấy, không nắm được điều này thì chúng ta không mở được
đường cho tương lai và sẽ đi vào dấu chân sai lầm của những người đi trước.
Bụt không phải là một vị thần linh. Bụt chỉ là một vị đạo sư và chúng ta
có niềm tin nơi Ngài, nơi trí tuệ và khả năng của Ngài. Chúng ta không thờ
cúng Ngài như một thần linh. Đức Thế Tôn trước hết là một con người bằng
da, bằng thịt, bằng năm uẩn như chúng ta. Vì có tuệ giác cao, có từ bi lớn
nên người đã trở thành một vị đạo sư. Chúng ta thương mến, cung kính bậc
thầy đó của chúng ta.
Sau khi Đức Thế Tôn nhập diệt, vì người ta không còn một đối tượng cụ
thể để cung kính cho nên mới sinh ra khuynh hướng thần thánh hóa con
người của Thích Ca Mâu Ni. Đạo Phật trở thành ra một tôn giáo và yếu tố
tôn giáo đã đi vào đạo Phật rất nhiều. Chúng ta phải công nhận cái sự thật là
đạo Phật đã trở thành một tôn giáo.
