những giọt nước là hai cũng được, không thể lầm dòng sông với những giọt
nước; nhưng cũng có thể nói, dòng sông chỉ là những giọt nước làm thành.
Số lượng tâm sở cũng khác nhau trong nhiều trường phái Phật giáo, nhưng
nhìn chung cũng gần gần như nhau, trên dưới 50.
Đại Chúng Bộ nói tùy miên không phải tâm cũng không phải tâm sở và
chúng không có đối tượng. Đây là một quan điểm và khi các vị này chủ
trương như thế, họ có lý của họ. Nhưng các vị chủ trương ngược lại cũng có
lý của họ. Chúng ta không cần phải theo hẳn bên này hay bên kia, chúng ta
có thể đứng trung lập để có thể thấy ý kiến của từng phía.
Sở duyên, tiếng Phạn là alambana tức là đối tượng của nhận thức (objet
de la perception). Trong nhận thức có hai phần: chủ thể và đối tượng. Phần
chủ thể gọi là kiến phần (darśana-bhaga), phần đối tượng là tướng phần
(nimitta-bhaga). Trong mỗi tri giác, mỗi nhận thức đều có hai phần, chủ thể
và đối tượng, hay kiến phần và tướng phần. Tướng phần tức là sở duyên.
Tùy miên không phải tâm, không phải tâm sở, nó không cần đối tượng.
Tâm và tâm sở mới cần đối tượng, tùy miên không phải tâm cũng không
phải tâm sở, chúng không phải là chủ thể thì làm sao có đối tượng. Chúng là
những khối nội kết nằm đó, ta chỉ cần chuyển hóa thôi. Chúng ta chưa cần
phải bàn, phê bình và phân tích quan điểm này. Chúng ta chỉ cần ý thức như
vậy thôi.
44. Tùy miên dị triền, triền dị tùy miên, ưng thuyết tùy miên dữ tâm
bất tương ứng, triền dữ tâm tương ứng.
Tùy miên khác với triền phược, triền phược khác với tùy miên. Nên nói
tùy miên không thích ứng với tâm, triền phược mới cùng tâm thích ứng.
The anuśaya (dormant passions) is different from the paryavasthāna
(pervading passions) and the paryavasthāna is different from the anuśaya. It
must be said that the anuśaya does not combine with the citta, whereas the
paryavasthāna does.
Les tendances sont différentes des obsessions et les obsessions sont
différentes des tendances, car il faut dire que les tendances sont disjointes de
la pensée, alors que les obsessions sont conjointes avec la pensée.
