nhà triết học, nhanh và nhảy nhót.
2.
Ý muốn của Nietzche gìn giữ "cái cách thức có thực" mà các tư tưởng đã
đến với ông, không thể tách rời một đòi hỏi khác cũng quyến rũ tôi chẳng
khác gì đòi hỏi trên: cưỡng lại sự cám dỗ biến các tư tưởng thành hệ thống.
Các hệ thống triết học "trình diện ngày nay thảm hại và tiu nghỉu, ngay cả
khi có thể nói chúng còn có thể coi được". Sự công kích nhằm vào tính chất
giáo điều không thể tránh khỏi của tư tưởng hệ thống hóa cũng như nhằm
vào hình thức của nó: "một trò hề phân loại học": muốn lấp đầy hệ thống
của mình và làm tròn chân trời bao quanh nó, chúng buộc phải trình bày
các điểm yếu của nó cũng như các điểm mạnh của nó với một văn phong
như nhau."
Chính tôi nhấn mạnh những từ sau cùng: một luận văn triết học trình bày
một hệ thống bị buộc phải gánh luôn cả những đoạn kém; không phải vì
nhà triết học thiếu tài năng mà vì hình thức của một luận văn đòi hỏi như
vậy; bởi trước khi đi đến những kết luận tân kỳ, nhà triết học bắt buộc phải
giải thích những gì những người khác đã nói về vấn đề đó, phải bác bỏ
chúng, viện dẫn các lý lẽ, lý lẽ gây ta kinh ngạc bên cạnh lý lẽ đương nhiên,
v.v, cho nên người đọc cứ muốn nhảy cóc qua nhiều trang để rốt cục đến
được cốt lõi sự vật, đến được tư tưởng độc đáo của nhà triết học.
Hegel, trong bộ Mỹ học của ông, đưa lại cho chúng ta một hình ảnh tổng
hợp tuyệt vời về nghệ thuật; ta mãi còn bị mê hoặc bởi cái nhìn của chim
đại bàng ấy; nhưng văn bản tự nó lại chẳng được mê hoặc như vậy, nó
không khiến chúng ta nhìn thấy tư tưởng đúng như khi, đày quyến rủ, nó
chạy đến với nhà triết học. "Ðể lấp đầy hệ thống của mình", Hegel mô tả
từng chi tiết, hết ngăn này đến ngăn khác, từng xăng-ti-mét một, đến nỗi bộ
Mỹ học của ông gây cảm giác là một tác phẩm có sự cộng tác của một con
đại bàng và hàng trăm con nhện quả cảm dệt những tấm lưới để phủ cho
kín tất cả các ngóc ngách.
3.
