NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 123

cuốn tiểu thuyết là điều mà chỉ có một cuốn tiểu thuyết mới có thể nói ra
được.
Sự phân tích chủ đề, ở Musil, thì khác: thứ nhất, nó chẳng hề có chút gì đa -
lịch sử; nhà tiểu thuyết không cải trang thành nhà bác học, thành thầy
thuốc, thành nhà xã hhội học, thành nhà chép sử, ông phân tích các tình thế
của con người không thuộc về bất cứ môn khoa học nào, chỉ đơn giản thuộc
về cuộc sống. Broch và Musil hiểu nhiệm vụ lịch sử của tiểu thuyết sau thế
kỷ của chủ nghĩa hiện thực tâm lý chính là theo ý nghĩa đó: nếu nền triết
học châu Âu đã không biết suy nghiệm về cuộc sống của con người, về
"siêu hình học cụ thể" của con người, thì chính là tiểu thuyết đã được tiền
định để cuối cùng chiếm lấy mảnh đất trống đó trên ấy sẽ chẳng có gì thay
thế được nó (điều mà triết học hiện sinh đã khẳng định bằng một bằng
chứng nghịch đảo; bởi vì sự phân tích sinh tồn không thể trở thành hệ
thống; sinh tồn là không thể quy thành hệ thống và Heidegger, là người say
mê thơ, đã sai lầm khi thờ ơ đối với lịch sử tiểu thuyết, nơi chứa đựng kho
tàng lớn nhất của sự hiền minh hiện sinh).
Thứ hai, trái với Mann, ở Musil, mọi cái đều trở thành chủ đề (sự tra vấn
hiện sinh). Nếu mọi thứ đều trở thành chủ đề, thì hậu cảnh biến mất và,
giống như trên một bức tranh lập thể, chỉ có tiền cảnh. Chính trong sự phế
bỏ hậu cảnh ấy mà tôi nhận ra cuộc cách mạng cấu trúc Musil đã thực hiện.
Thường những biến đổi lớn lại có một vẻ bề ngoài kín đáo. Quả vậy, độ dài
của những suy tưởng, nhịp chậm của các câu, khiến cho cuốn Người không
có phẩm chất có cái dáng của một lối văn xuôi "truyền thống". Không có
đảo lộn nào trong hệ biên niên. Không có các độc thoại nội tâm kiểu Joyce.
Không có chuyện xóa bỏ các loại dấu chấm câu. Không có chuyện hủy diệt
nhân vật và hành động. Trong vài nghìn trang, ta theo dõi câu chuyện
khiêm nhường của một chàng trí thức trẻ, Ulrich, đi lại với vài ba cô nhân
tình, gặp gỡ đôi ba người bạn, và làm việc trong một hiệp hội vừa nghiêm
túc vừa lố bịch (chính ở chỗ này cuốn tiểu thuyết, rất kín đáo, xa rời sự
giống như thật và trở thành trò chơi) có mục đích là chuẩn bị việc cử hành
lễ sinh nhật của Hoàng đế, một "lễ hội hòa bình" lớn được kế hoạch hóa
(một quả bom hài giấu bên dưới nền cuốn tiểu thuyết) cho năm 1918. Mỗi