NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 13

terra Mêhicô là gì vậy? Fuentes đã nắm bắt cái bản chất ấy dưới dáng vẻ
một cuốn tiểu thuyết - giấc mơ ở đó nhiều thời đại lịch sử lồng vào nhau
trong một thứ siêu lịch sử đầy chất thơ và chiêm mộng; như vậy ông đã
sáng tạo nên một cái gì đó rất khó mô tả, và dù sao cũng chưa từng thấy
trong văn học.
Lần cuối cùng tôi có đúng cái cảm giác thân thuộc về thẩm mỹ bí ẩn ấy là
khi gặp cuốn Ngày hội ở Venise của Sollers, cuốn tiểu thuyết kỳ lạ, câu
chuyện diễn ra ngày nay, nhưng toàn bộ lại là một sân khấu dâng hiến cho
Watteau, Cézanne, Monet, Titien, Picasso, Stendhal, cho cảnh tượng những
câu chuyện và những nghệ thuật của họ.
Và giữa những thời gian đó, là cuốn Những vần thơ quỷ sứ: bản sắc phức
tạp của một người Ấn Ðộ Âu hóa; cái terra không nostra, cái terra không
nostrae; cái terra perditae; để nắm bắt cho được cái bản sắc bị xé rách ấy,
cuốn tiểu thuyết đã khảo sát nó tại những điểm khác nhau của địa cầu: ở
Luân Ðôn, ở Bombay, trong một làng Pakistan, và rồi ở châu Á thế kỷ thứ
VII.
Việc các thời đại khác nhau cùng song song tồn tại đặt ra cho nhà tiểu
thuyết một vấn đề kỹ thuật: làm sao nối chúng lại với nhau mà cuốn tiểu
thuyết không mất đi tính thống nhất?
Fuentes và Rushdie đã tìm ra những giải pháp kỳ ảo: ở Fuentes các nhân
vật chuyển từ một thời đại này sang thời đại khác như là những hóa thân
của chính họ. ở Rushdie nhân vật Gibreel Farishta đảm nhận sự liên lạc
siêu thời gian đó bằng cách biến thành tổng thiên thần Gibreel, ông này,
đến lượt mình, lại biến thành ông đồng của Mohaund (biến thái tiểu thuyết
của Mahomet).
Ở Sollers và ở tôi mối liên hệ chẳng có gì kỳ ảo cả: Sollers: các bức tranh
và các cuốn sách được các nhân vật xem và đọc, trở thành những khung
cửa sổ nhìn vào quá khứ. ở tôi, quá khứ và hiện tại được bước qua bởi
những chủ đề và những mô-típ giống nhau.
Có thể cắt nghĩa sự gần gũi về thẩm mỹ ẩn ngầm ấy là do ảnh hưởng lẫn
nhau không? Không. Hay do những ảnh hưởng cùng chịu chung? Tôi
chẳng thấy những ảnh hưởng nào cả. Hay chúng tôi cùng hít thở chung một