NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 15

luôn mang tính cá nhân, mang tính con người, bởi, trong hành trình lịch sử,
khái niệm về nghệ thuật này hay nghệ thuật nọ (thế nào là tiểu thuyết?)
cũng như ý nghĩa sự phát triển của nó (nó từ đâu đến và nó đi về đâu?)
không ngừng được từng người nghệ sỹ, từng tác phẩm mới xác định rồi xác
định lại. ý nghĩa của lịch sử tiểu thuyết chính là cuộc tìm kiếm ý nghĩa đó,
là sự sáng tạo và tái sáng tạo mãi mãi cái ý nghĩa ấy, nó luôn luôn bao gộp
ngược trở về trước toàn bộ quá khứ của tiểu thuyết: chắc chắn Rabelais
chẳng hề bao giờ gọi cuốn Garguntua - Pantagruel của ông là tiểu thuyết.
Trước đây nó phải không phải là một cuốn tiểu thuyết; nó đã dần dần trở
thành tiểu thuyết khi các nhà tiểu thuyết về sau (Sterne, Diderot, Balzac,
Flaubert, Vancura, Gombrowicz, Rushdie, Kis, Chamoiseau) đã phỏng theo
nó, công khai dựa vào nó, và như vậy sáp nhập nó vào lịch sử tiểu thuyết,
hơn thế nữa, coi nó là tảng đá đầu tiên của lịch sử ấy.
Do vậy, các từ "sự kết thúc của lịch sử" chẳng bao giờ khiến tôi lo sợ hay
khó chịu. "Thú vị biết bao được quên bẵng nó đi, kẻ đã hút cạn nhựa sống
cuộc đời ngắn ngủi của chúng ta để phục vụ cho các công việc vô ích của
nó, sẽ đẹp đẽ biết bao nếu quên phắt đi được lịch sử!" (Cuộc sống ở mãi
ngoài kia) Nếu nó phải kết thúc (dẫu tôi không biết cách hình dung cụ thể
cái kết thúc ấy mà các nhà triết học rất thích nói đến) thì hãy mau mà kết
thúc đi! Nhưng vẫn cái công thức ấy, "sự kết thúc của lịch sử", áp dụng vào
nghệ thuật, khiến con tim tôi đau nhói; cái kết thúc ấy, tôi biết cách hình
dung ra nó quá rõ, bởi phần lớn sản xuất tiểu thuyết ngày nay là gồm những
tiểu thuyết nằm ngoài lịch sử tiểu thuyết: tự thú tiểu thuyết hóa, phóng sự
tiểu thuyết hóa, thanh toán thù hận tiểu thuyết hóa, tự thuật tiểu thuyết hóa,
tiết lộ bí mật tiểu thuyết hóa, tố cáo tiểu thuyết hóa, bài học chính trị tiểu
thuyết hóa, cơn hấp hối của người chồng tiểu thuyết hóa, cơn hấp hối của
người cha tiểu thuyết hóa, cơn hấp hối của người mẹ tiểu thuyết hóa, phá
trinh tiểu thuyết hóa, sinh đẻ tiểu thuyết hóa, tiểu thuyết về bất tận mọi thứ,
đến tận cùng thời gian, chẳng nói được chút gì mới cả, chẳng có chút tham
vọng thẩm mỹ nào hết, chẳng đem lại chút thay đổi gì cả cho sự hiểu biết
con người của chúng ta lẫn cho hình thức tiểu thuyết, cuốn này giống hệt
cuốn kia, hoàn toàn có thể ngốn được buổi sáng, hoàn toàn có thể vứt đi