mầm mống của nó trong một mô-típ giai điệu duy nhất. Như trong các
khuôn nhịp đầu tiên này ở bản Sonate viết cho piano.
Mô-típ chơi bằng tay trái trong khuôn nhịp thứ tư vẫn còn thuộc mô-típ (nó
gồm cùng các khoảng), nhưng đồng thời - về mặt xúc cảm - lại đối lập với
mô-típ ấy. Vài khuôn nhịp sau, ta thấy cái mô-típ ly khai ấy, do tính tàn
nhẫn của nó, mâu thuẫn lại với giai điệu bi thương từ đó nó đã sinh ra đến
mức nào:
Trong khuôn nhịp tiếp sau, hai giai điệu, giai điệu gốc và giai điệu "ly
khai", gặp lại nhau; không phải trong một sự hài hòa về cảm xúc, mà trong
một sự đối lập đa âm của các cảm xúc, như một cơn khóc buồn nhớ có thể
gặp một cơn nổi loạn:
Những người chơi piano mà tôi có thể tìm được các bản diễn tấu ở FNAC,
muốn gắn cho các khuôn nhịp này một sự thống nhất về cảm xúc, đều bỏ
qua cái forte mà Janacek đã chỉ dẫn ở khuôn nhịp thứ tư; như vậy họ làm
cho mô-típ "ly khai" mất đi tính chất tàn nhẫn của nó và nhạc của Janacek
mất đi sự căng thẳng không thể bắt chước của nó, qua đó có thể nhận ra nó
ngay tức khắc (nếu nó được thấu hiểu) từ những nốt đầu tiên.
5.
Các nhạc kịch: tôi không tìm thấy Những cuộc dạo chơi của ông Broucek
và tôi chẳng lấy làm tiếc, đấy là một tác phẩm viết hỏng; tất cả các vở khác
đều có ở đây, do Sir Charles Mackerras chỉ huy: Fatum (viết năm 1904, vở
nhạc kịch này, lời viết bằng thơ và khờ khạo một cách tai hại, hai năm sau
vở Jenufa, là một bước thụt lùi rõ rệt, cả về phương diện âm nhạc); rồi năm
tuyệt tác mà tôi hết sức yêu thích: Katia Kabanova, Con cáo mưu mẹo, Vụ
Macropoules; và Jenufa: Sir Charles Mackerras có công lớn là cuối cùng
(năm 1982, sau 70 năm!) đã tước bỏ đi bản chuyển biên mà người ta đã áp
đặt cho các tác phẩm này hồi năm 1916 ở Praha. Thành công của ông còn
rực rỡ hơn trong việc duyệt dàn bè của vở Ngôi nhà những người chết. Nhờ
có ông người ta mới nhận ra (vào năm 1980, sau 52 năm!) những chuyển
biên của những người cải biên đã làm cho vở nhạc kịch này kém đi đến
mức nào. Trong bản gốc được khôi phục lại, ở đó nó tìm lại được độ âm
