NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 142

vấn đề; bởi vì sự tồn tại của chúng là vấn đề.
Phần lớn các quốc gia nhỏ ở châu Âu đã được giải phóng và đạt đến độc
lập trong thế kỷ XIX và XX. Nhịp độ phát triển của chúng như vậy là đặc
thù. Ðối với nghệ thuật, sự không đồng bộ lịch sử ấy thường màu mỡ vì nó
cho phép có sự lồng vào nhau kỳ lạ của các thời đại khác nhau: vậy nên
Janacek và Bartok đã tham gia hăng hái cuộc đấu tranh dân tộc của dân tộc
mình; đấy là khía cạnh thế kỷ XIX của họ: một cảm quan phi thường về
thực tại, một sự gắn bó với các giai cấp bình dân, với nghệ thuật bình dân,
mối quan hệ tự phát với công chúng; những phẩm chất ấy, bây giờ đã biến
mất ở những nước lớn, nối kết với mỹ học của chủ nghĩa hiện đại trong một
cuộc hôn phối kỳ lạ, không thể mô phỏng được, may mắn.
Các quốc gia nhỏ làm thành một "châu Âu khác" mà sự phát triển là đối âm
với châu Âu của các nước lớn. Một người quan sát có thể bị mê hoặc bởi
cường độ thường kỳ lạ trong đời sống văn hóa của họ. ở đây, hiện ra ưu thế
của sự nhỏ bé: sự giàu có về các sự kiện văn hóa vừa "tầm cỡ con người";
mọi người đều có thể hưởng được sự giàu có đó, tham gia vào toàn bộ đời
sống văn hóa; vì vậy, trong những thời khắc tốt đẹp nhất của nó, một quốc
gia nhỏ bé có thể gợi nhớ một thành đô Hy Lạp cổ.
Sự tham gia của mọi người vào mọi việc đó có thể gợi nhớ một thhực thể
khác nữa: gia đình; một quốc gia nhỏ bé giống như một gia đình lớn và nó
thích tự gọi mình như vậy. Trong ngôn ngữ của dân tộc nhỏ nhất châu Âu,
trong tiếng Ai-len, gia đình gọi là fjolskylda; từ nguyên của từ này rất ý
nghĩa: skylda có nghĩa là nghĩa vụ; fjol có nghĩa là nhiều. Như vậy gia đình
có nghĩa là nhiều nghĩa vụ. Người Ai-len chỉ có một từ để chỉ các mối quan
hệ trong gia đình: fjolskyldubond: các dây buộc (bond) nhiều nghĩa vụ.
Như vậy trong gia đình lớn của một quốc gia nhỏ bé, người nghệ sỹ bị trói
buộc bằng nhiều cách, bằng nhiều sợi dây buộc. Khi Nietzche hành hạ ầm ĩ
tính cách Ðức, khi Stendhal tuyên bố rằng ông thích nước ý hơn tổ quốc
mình, không một người Ðức, không một người Pháp nào nổi cáu vì chuyện
đó; nếu một người Hy Lạp hay một người Séc dám nói một điều như vậy,
gia đình anh ta sẽ nguyền rủa anh như một tên phản bội đáng ghét.
Bị che lấp đằng sau các ngôn ngữ không thể với tới được của chúng, các