NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 150

nhạo, giả vờ coi việc mình bị bắt là chuyện nghiêm túc; anh đầu hàng,
nhưng lại giải thích ngay sự đầu hàng của mình sao cho vẫn có thể giữ
được thể diện với chính mình.
Thoạt tiên người ta đã đọc Kafka với một thái độ bi thảm. Về sau ta biết
rằng khi đọc chương đầu cuốn Vụ án cho các bạn của ông nghe, Kafka đã
làm cho mọi người cười ồ. Lúc đó người ta mới bắt đầu cũng cố gắng cười
nhưng không hiểu chính xác vì sao lại cười. Quả vậy điều gì đáng buồn
cười trong chương sách này? Ðó là cách ứng xử của K. Nhưng cách ứng xử
ấy buồn cười ở chỗ nào?
Câu hỏi đó khiến tôi nhớ lại những năm tôi sống ở khoa điện ảnh tại Praha.
Một cậu bạn tôi và tôi, trong các buổi học của các giảng viên, luôn nhìn
một cách trìu mến tinh quái một đồng nghiệp của chúng tôi, một nhà văn
khoảng ngũ tuần, một người tế nhị và đứng đắn nhưng chúng tôi nghi là hết
sức hèn nhát. Chúng tôi đã tưởng tượng ra cái tình thế này mà (tiếc thay!)
chúng tôi đã không bao giờ thực hiện:
Một người trong chúng tôi, đột ngột, giữa cuộc họp, sẽ nói với anh ta: "Quỳ
xuống!" Thoạt tiên, anh ta sẽ không hiểu chúng tôi muốn gì; chính xác hơn,
trong sự nhút nhát tỉnh táo của anh, anh sẽ hiểu ra ngay, nhưng nghĩ rằng có
thể tranh thủ một chút thời gian bằng cách làm như không hiểu.
Chúng tôi sẽ buộc phải cao giọng lên hơn: "Quỳ xuống!"
Ðến lúc đó, anh sẽ không thể giả vờ không hiểu nữa. Anh sẽ sẵn sàng tuân
theo, chỉ còn một vấn đề phải giải quyết: tuân theo như thế nào đây? Quỳ
xuống như thế nào đây, tại đây, trước mặt các đồng nghiệp của mình, mà
không tự hạ mình? Anh sẽ cố tìm một cách tuyệt vọng một câu nói buồn
cười để kèm theo cái hành vi quỳ xuống này: cuối cùng anh nói: "Các bạn
thân mến của tôi, các bạn có cho phép tôi lót một cái gối dưới đầu gối
không?"
- Quỳ xuống và câm mồm!
Anh ta sẽ chấp hành, vừa chắp tay và hơi nghiêng đầu về bên trái: "Các bạn
đồng nghiệp thân mến của tôi, nếu các bạn có nghiên cứu kỹ hội họa Phục
hưng các bạn sẽ biết Raphael đã vẽ Thánh Francois d Assise đúng hệt như
thế này đây."