Mỗi ngày chúng tôi lại tưởng tượng thêm các dị bản của cái cảnh thú vị này
bằng cách sáng chế ra các câu nói dí dỏm mà anh bạn đồng nghiệp của
chúng tôi sẽ cố dùng để cứu lấy thanh danh của mình.
Bản án thứ hai kết tội Joseph K.
Ngược lại với Orson Welles, những người đầu tiên giải thích Kafka không
hề coi K. là một kẻ vô tội phẫn nộ chống lại sự độc đoán. Ðối với Max
Brod, chẳng có gì phải nghi ngờ cả, Joseph K. có tội. Anh ta đã làm gì?
Theo Brod (Tuyệt vọng và Cứu rỗi trong tác phẩm củâ Franz Kafka, 1959),
anh ta có tội vì sự Lieblosigkeit của anh, sự bất lực không biết yêu của anh.
"Joseph K. liebt niemand, er liebelt nur, deshalb muss er sterben." Joseph
K. chẳng yêu ai cả, hắn chỉ tán tỉnh, vậy thì hắn phải chết. (Hãy nhớ mãi sự
ngu đần cao quý của cái câu này!) Brod cung cấp ngay hai bằng chứng về
sự Lieblosigkeit: trong một chương viết dở dang và đã bị loại khỏi cuốn
tiểu thuyết (mà người ta thường in ở phần phụ lục), Joseph K., từ ba năm
nay rồi, không đi thăm mẹ, hắn chỉ gửi tiền cho bà, hỏi thăm sức khỏe của
bà từ một người anh em họ; (một sự giống nhau kỳ lạ: Meursault, trong
cuốn Kẻ xa lạ, cũng bị kết tội không yêu mẹ). Bằng chứng thứ hai: quan hệ
của anh ta với cô Burstner, theo Brod, là quan hệ "tình dục thấp hèn nhất"
(die niedrigste Sexualitat). "Mù quáng vì tình dục, Joseph K. không nhìn
thấy một con người trong một người đàn bà."
Edouardo Goldstuker, nhà Kafka học Séc, trong lời tựa của ông viết cho
bản in cuốn Vụ án ở Praha năm 1904, cũng kết tội K. nghiêm khắc như vậy
dầu từ ngữ của ông không nhuốm màu thần học như ở Brod, mà là xã hội
học hơi hướng mác-xít: "Joseph K. có tội vì hắn đã để cho cuộc đời mình bị
máy móc hóa, tự động hóa, tha hóa, thích hợp với nhịp điệu máy móc của
guồng máy xã hội, mất hết những gì là nhân tính; như vậy K. đã vi phạm
cái quy luật mà, theo Kafka, toàn thể nhân loại phải tuân theo, rằng: Phải
sống có nhân tính." Sau khi đã phải chịu một vụ án kiểu Stalin khủng khiếp
trong đó người ta buộc cho ông những tội ác tưởng tượng, hồi những năm
50 Goldstuker phải ngồi tù 4 năm. Tôi tự hỏi: chính mình là nạn nhân của
một vụ án, làm sao 10 năm sau ông lại có thể đi kết án một kẻ bị cáo khác
