NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 160

nhiên một cảm giác yên bình và giải hòa kỳ lạ, một cảm giác hạnh phúc
xâm chiếm lấy anh và không rời anh nữa; trạng thái hạnh phúc ấy càng kỳ
lạ (và càng đẹp hơn) khi cảnh tượng lúc ấy tàn khốc khác thường, đầy
những chi tiết chính xác một cách rùng rợn về mổ xẻ trong một thời kỳ còn
chưa biết đến thuốc mê; và kỳ lạ hơn cả trong tình trạng kỳ lạ ấy: khi người
y tá cởi quần áo cho anh, "André nhớ lại những ngày đã xa trong thời thơ
ấu của mình". Và cách đó mấy câu: "Sau tất cả những đau đớn ấy, André
cảm thấy một sự thoải mái từ lâu lắm rồi không có được. Những thời khắc
tốt đẹp nhất trong đời anh, đặc biệt là thời thơ ấu của anh, khi người ta cởi
quần áo cho anh, người ta đặt anh vào chiếc giường nhỏ của anh, và bà vú
nuôi của anh hát cho anh nghe khúc hát ru, và vùi đầu vào chiếc gối của
mình, anh sung sướng cảm thấy mình được sống - những thời khắc ấy hiện
lên trong trí tưởng tượng của anh không phải như là quá khứ, mà như là
thực tại." Chỉ về sau André mới nhìn thấy, trên một chiếc bàn ở cạnh, kẻ
tình địch của anh, Anatole, mà một người thấy thuốc đang cưa một cái
chân.
Lối đọc thông thường cảnh đó như sau: "André, bị thương, nhìn thấy kẻ
tình địch của mình với một chiếc chân đã bị cắt, cảnh tượng ấy khiến anh
tràn ngập xót thương đối với anh ta và đối với con người nói chung."
Nhưng Tolstoi biết rằng những phát hiện đột ngột đó không phải là do
những nguyên nhân quá hiển nhhiên và quá logic đến vậy. Chính một hình
ảnh thoáng qua kỳ lạ (ký ức về thời trẻ thơ khi người ta cởi quần áo cho
anh đúng như kiểu người y tá làm bây giờ) đã phát động tất cả, cuộc hóa
thân mới của anh, cái nhìn mới đối với mọi sự vật của anh. Vài giây sau,
cái chi tiết thần diệu đó chắc chắn sẽ bị André quên ngay đi cũng như nó sẽ
bị phần đông người đọc các tiểu thuyết cũng lơ đễnh và kém như họ "đọc"
chính cuộc đời mình, quên ngay đi.
Và một biến chuyển lớn nữa, lần này là của Pierre Bézoukhov khi anh
quyết định giết Napoléon, trước khi đi đến quyết định đó là tình tiết này:
anh nghe những người bạn theo hội tam điểm của anh nói rằng, trong
chương 13 Sách khải huyền, Napoléon được xác định là kẻ phản Chúa:
"Rằng ai là kẻ có trí thông minh hãy đếm con số của Con vật; bởi đấy là