NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 174

Những kẻ không thể mắc tội nhảy múa
Thứ âm nhạc được gọi (thông thường và một cách mập mờ) là rock tràn
ngập môi trường âm thanh của đời sống hàng ngày từ 20 năm nay; nó
chiếm lấy thế giới đúng vào lúc thế kỷ XX, chán ngấy, nôn mửa lịch sử của
mình ra; một câu hỏi ám ảnh tôi: sự trùng hợp này có ngẫu nhiên không?
Hay có một ý nghĩa được che giấu đằng sau cuộc gặp gỡ giữa những vụ án
sau rốt của thế kỷ với cơn ngây ngất của nhạc rock này? Có phải thế kỷ
đang muốn tự quên mình đi trong tiếng rống ngây ngất? Quên đi nghệ thuật
của nó? Một nền nghệ thuật, do sự tinh tế của mình, do sự phức tạp hão
huyền của mình, đã khiến các dân tộc nổi cáu, xúc phạm nền dân chủ?
Từ rock khá mơ hồ; vậy nên tôi muốn mô tả thứ âm nhạc đó: những tiếng
người át tiếng nhạc cụ, những tiếng sắc nhọn át tiếng trầm; động thái không
có mâu thuẫn và giữ mãi một lối fortissimo không thay đổi biến tiếng hát
thành tiếng rống; giống như trong nhạc jazz, nhịp nhấn vào thì thứ hai của
phách, nhưng sáo hơn và ồn ào hơn; hòa âm và giai điệu giản lược và do
vậy tôn màu của âm vang lên, là thành phần sáng tạo duy nhất của loại
nhạc này; trong khi những điệu hát nhàm tai hồi nửa đầu thế kỷ có những
giai điệu khiến dân chúng khốn khổ phải khóc (và gây khoái trá cho sự mỉa
mai âm nhạc của Mahler và Stravinski), nhạc rock tránh được cái tội đa
cảm; nó không đa cảm, nó ngây ngất, nó là sự kéo dài của một khoảnh khắc
ngây ngất duy nhất; và bởi vì ngây ngất là một khoảnh khắc ngắn không có
ký ức, khoảnh khắc bị vây bọc bởi lãng quên, nên mô-típ giai điệu không
có không gian để phát triển, nó chỉ lặp lại, không tiến hóa và không có kết
cục (rock là loại nhạc "nhẹ" duy nhất trong đó giai điệu không chiếm ưu
thế: người ta không ngân nga các giai điệu rock).
Chuyện lạ: nhờ có kỹ thuật sao bản âm thanh, loại nhạc ngây ngất đó vang
lên không ngừng và khắp nơi, tức là, bên ngoài những tình thế ngây ngất.
Hình ảnh thính giác của sự ngây ngất đã trở thành cái nền trang trí thường
nhật cho nỗi chán chường của chúng ta. Chẳng mời gọi ta vào một cuộc
trác táng nào, cũng chẳng vào một trải nghiệm thần bí nào cả, cơn ngây
ngất được tầm thường hóa kia định nói với ta điều gì vậy? Nó muốn ta chấp
nhận nó. Quen đi với nó. Tôn trọng cái vị trí ưu thế nó chiếm được. Tuân