NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 187

đúng; cả hai đều có một mỹ học khó nắm bắt; cả hai đều là nạn nhân của sự
nhỏ bé của môi trường mình. Praha là một bất lợi lớn đối với Kafka. Ông bị
cách ly với thế giới văn học và xuất bản Ðức, và điều đó đối với ông là trí
mạng. Những người xuất bản sách của ông rất ít quan tâm đến người tác giả
mà họ chỉ biết qua loa con người này. Joachym Unseld, con trai một người
chủ xuất bản lớn ở Ðức, có viết một cuốn sách về vấn đề này và chứng
minh rằng đấy là lý do có khả năng hơn cả (tôi thấy ý kiến này rất hiện
thực) khiến Kafka không hoàn thành các cuốn tiểu thuyết mà chẳng ai đòi
hỏi ông cả. Bởi nếu một tác giả không có triển vọng cụ thể xuất bản được
bản thảo của mình, thì chẳng có gì giục anh hoàn tất nó, chẳng có gì ngăn
anh tạm thời gạt nó sang một bên và chuyển sang làm việc khác.
Ðối với người Ðức, Praha chỉ là một thành phố tỉnh lẻ, cũng như Brno đối
với người Séc. Như vậy cả hai, Kafka và Janacek, là dân tỉnh lẻ. Trong khi
Kafka gần như vô danh trong một đất nước mà dân chúng đối với ông là xa
lạ, thì Janacek, cũng ở trong đất nước ấy, bị những người thân của mình vặt
vãnh hóa.
Ai muốn hiểu sự yếu kém về mỹ học của nhà sáng lập ra khoa Kafka học,
cần phải đọc chuyên khảo về Janacek của ông. Một chuyên khảo đầy nhiệt
tình, chắc chắn đã hỗ trợ rất nhiều cho vị Thầy bị đánh giá sai. Nhưng nó
mới kém làm sao, ngây ngô làm sao! Toàn những từ to tát, vũ trụ, tình yêu,
đồng cảm, những kẻ bị nhục mạ và bị xúc phạm, âm nhạc siêu nhạy cảm,
tâm hồn thần thánh, tâm hồn một con người mơ mộng, và không hề có một
chút phân tích về cấu trúc, không hề có một chút cố gắng nắm bắt mỹ học
cụ thể của âm nhạc Janacek. Biết rõ sự căm ghét của khoa âm nhạc học
Praha đối với nhà soạn nhạc tỉnh lẻ, Brod muốn chứng minh rằng Janacek
thuộc về truyền thống quốc gia và ông hoàn toàn xứng đáng với Smetana
rất vĩ đại, thần tượng của ý thức hệ quốc gia Séc. Ông để cho mình bị cuộc
luận chiến Séc đầy chất tỉnh lẻ, thiển cận ấy ám ảnh đến mức toàn bộ âm
nhạc thế giới trốn sạch khỏi cuốn sách của ông, và trong tất cả các nhà soạn
nhạc của tất cả các thời đại chỉ còn mỗi Smetana được nhắc tới.
Ôi, Max, Max! Chớ có bao giờ lao mình vào trận địa của đối phương! ở
đấy, anh sẽ chỉ tìm thấy có đám đông thù địch, và bọn trọng tài đã bán