trong chuyến ra đi cuối cùng.
Quả vậy, có thể đến lúc tổng kết tác giả nhận ra rằng mình không còn yêu
các cuốn sách của mình nữa. Và không muốn bỏ lại đằng sau mình cái
tượng đài buồn thảm này của sự thất bại. Tôi biết, tôi biết, anh sẽ phản đối
ông ta rằng ông đã lầm, ông khuỵu xuống vì một suy thoái bệnh hoạn,
nhưng những lời khích lệ của anh chẳng có ý nghĩa gì. Chính ông ấy ở
trong nhà của ông ấy là tác phẩm của ông ấy, chứ không phải anh, bạn thân
mến ạ!
Lý lẽ có thể chấp nhận khác: tác giả vẫn yêu tác phẩm của mình nhưng ông
không yêu cái thế giới này. Ông không thể chịu đựng được ý nghĩ bỏ tác
phẩm của ông lại đây phó mặc cho cái tương lai mà ông thấy là đáng ghét.
Và còn một tình thế giả định nữa: tác giả vẫn yêu tác phẩm của mình và
chẳng thèm quan tâm đến tương lai của thế giới, nhưng từng có kinh
nghiệm của chính mình với công chúng rồi, ông đã hiểu cái hão huyền của
nghệ thuật, tình trạng không được thấu hiểu không thể tránh khỏi của số
phận ông, sự không được thấu hiểu (không phải là sự đánh giá thấp, tôi
không nói những kẻ hợm mình) mà ông đã phải chịu đựng suốt đời và
không muốn chịu đựng nữa sau khi chết (vả chăng, có thể chỉ có sự ngắn
ngủi của cuộc sống mới khiến cho các nghệ sỹ không hiểu được đến cùng
tính hão huyền của công việc của mình và tổ chức cho kịp thời sự lãng
quên đối với tác phẩm của mình và đối với chính mình).
Tất cả những cái đó, chẳng phải là những lý lẽ có thể chấp nhận được sao?
Ðúng chứ. Tuy nhiên đấy không phải là những lý do của Kafka: ông có ý
thức về giá trị của những gì ông viết, ông không có sự kinh tởm công khai
nào đối với thế giới, và, quá trẻ và gần như vô danh, ông không có những
kinh nghiệm xấu đối với công chúng, hầu như chẳng có kinh nghiệm gì cả.
7.
Di chúc của Kafka: không phải di chúc theo nghĩa pháp lý chính xác; thực
ra là hai lá thư riêng; và thậm chí cũng không thật sự là thư vì chúng chưa
bao giờ được gửi đi. Brod, người thực hiện di chúc của Kafka, đã tìm thấy
chúng sau cái chết của bạn ông, năm 1924, trong một ngăn kéo cùng với
