NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 200

mua bản Giao hưởng số 1 của Mahler do Seiji Ozawa chỉ huy. Bản giao
hưởng gồm 4 chương này thoạt đầu có 5 chương, nhưng sau lần biểu diễn
đầu tiên Mahler đã dứt khoát gạt bỏ chương hai mà ta không tìm thấy ở bất
cứ dàn bè in nào. Ozawa đã đưa nó trở vào trong bản giao hưởng; như vậy
cuối cùng ai cũng có thể hiểu Mahler thật đã rất sáng suốt khi gạt bỏ nó đi.
Có nên kể tiếp không? Danh sách này bất tận.
Cái cách người ta xuất bản toàn bộ tác phẩm Kafka ở Pháp chẳng làm ai
khó chịu; nó đáp ứng tinh thần thời đại: "Kafka cần được đọc toàn vẹn",
người xuất bản giải thích, "trong những cách thức biểu hiện khác nhau của
ông, không cách thức nào có thể yêu sách một phẩm giá lớn hơn những
cách thức khác. Hậu thế là chúng ta đã quyết định như vậy; đấy là một nhận
định mà người ta ghi nhận và ta phải chấp nhận. Ðôi khi người ta còn đi xa
hơn: không chỉ từ chối mọi hệ tôn ti giữa các thể loại, người ta còn phủ
nhận là có tồn tại các thể loại, người ta khẳng định rằng ở mọi chỗ Kafka
đều nói một hành ngôn như nhau. Cuối cùng với ông một trường hợp người
ta từng đi tìm khắp nơi và từng luôn hy vọng sẽ trở thành hiện thực, là sự
trùng hợp hoàn toàn giữa sống và biểu hiện văn học."
"Trùng hợp hoàn toàn giữa sống và biểu hiện văn học". Chẳng qua là một
dị bản của khẩu hiệu Sainte - Beuve: "Văn học không thể tách rời với tác
giả của nó." Khẩu hiệu nhắc ta nhớ lại: "Sự thống nhất giữa cuộc đời và tác
phẩm." Và nó gợi nhớ tới cái công thức nổi tiếng được gán một cách sai
lầm cho Goethe: "Cuộc đời như một tác phẩm nghệ thuật." Cái thành ngữ
ma thuật đó vừa là chuyện hai năm rõ mưỡi (đương nhiên, cái con người
làm không thể tách rời khỏi anh ta) vừa là phản - chân lý (có thể tách rời
hay không, thì sáng tạo cũng vượt khỏi đời sống), vừa là sáo rỗng trữ tình
(sự thống nhất giữa cuộc đời và tác phẩm "mãi tìm kiếm và hy vọng ở khắp
nơi" hiện ra như là trạng thái lý tưởng, không tưởng, thiên đường đã bị mất
cuối cùng tìm lại được, song, nhất là, chúng làm lộ ra cái ý muốn từ chối
quy chế tự trị của nghệ thuật, đẩy lùi nó lại đúng ở nơi tại đó nó nảy sinh,
trong cuộc đời của tác giả, pha loãng nó ra trong cuộc đời đó, và như vậy
phủ nhận lý do tồn tại của nó (nếu một cuộc đời có thể là tác phẩm nghệ
thuật, vậy thì còn cần những tác phẩm nghệ thuật để làm gì?). Người ta coi