NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 202

làng của nó, nhưng, một khi sáng tạo của mình được thả ra giữa thế giới rồi
thì họ không còn có khả năng nào theo dõi và bảo vệ nó chống lại những
thay đổi, những biến dạng, những ẩn dụ vĩnh cửu nữa. Lúc bấy giờ tôi rất
gần với những người coi cái thế giới không có sở hữu tài sản nghệ thuật
này là một thứ cõi thiên đường; một cõi thiên đường trong đó thơ được làm
bởi mọi người và cho mọi người.
Tôi nhắc lại kỷ niệm đó để nói rằng nhân vật lớn của Thời Hiện Ðại, người
tác giả, chỉ nổi lên dần dần qua những thế kỷ gần đây, và rằng, trong lịch sử
nhân loại, thời đại của các quyền tác giả là một khoảnh khắc thoáng qua,
ngắn ngủi như một ánh chớp ma-nhê. Tuy nhiên, không có uy thế của tác
giả và của các quyền của họ thì không thể hình dung được sự cất cánh lớn
của nghệ thuật châu Âu những thế kỷ gần đây, và cùng với nó là niềm vinh
quang lớn nhất, hay cũng có thể duy nhất bởi vì, cần nhớ lại rằng, không
phải vì các vị tướng lĩnh và các nhà lãnh đạo nhà nước của mình mà châu
Âu được khâm phục, ngay cả đối với những người nó từng làm cho phải
đau khổ.
Trước khi quyền tác giả trở thành luật, cần phải có một trạng thái tinh thần
sẵn sàng tôn trọng người tác giả. Cái trạng thái tinh thần được hình thành
chậm chạp qua nhiều thế kỷ ấy, ngày nay tôi thấy hình như nó đang tan rã.
Nếu không, thì người ta không thể đệm cho một cái quảng cáo giấy vệ sinh
bằng những phách rút từ một bản giao hưởng của Brahms. Hay cho xuất
bản và được nhiệt liệt hoan nghênh những bản cải biên rút ngắn các tiểu
thuyết của Stendhal. Nếu trạng thái tinh thần biết tôn trọng tác giả còn tồn
tại, thì người ta sẽ hỏi: Brahms sẽ có bằng lòng không? Stendhal sẽ có nổi
giận không?
Tôi tìm hiểu bản khởi thảo mới luật quyền tác giả: các vấn đề của nhà văn,
nhà soạn nhhạc, họa sỹ, nhà thơ, nhà tiểu thuyết chỉ chiếm một phần nhỏ,
phần lớn văn bản là nói về nền đại công nghiệp gọi là nghe nhìn. Không thể
chối cãi rằng nền công nghiệp mênh mông đó đòi hỏi những luật chơi hoàn
toàn mới. Bởi vì tình thế đã thay đổi: cái mà người ta vẫn khăng khăng gọi
là nghệ thuật càng ngày càng ít là "biểu hiện của một cá nhân độc đáo và
đơn nhất". Làm sao người viết kịch bản cho một cuốn phim giá nhiều triệu