NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 26

sống động (Chamoiseau dựa vào những người kể chuyện créole9) hay,
trong trường hợp châu Mỹ Latinh, như Fuentes thường thích nhắc lại, trong
tính chất baroque10 của nó, sum sê hơn, "điên dại" hơn chất baroque châu
Âu.
Một chìa khóa khác của trí tưởng tượng này: sự nhiệt đới hóa tiểu thuyết.
Tôi nghĩ đến lối tưởng tượng cuồng ngông này của Rushdie: Farishta bay
lượn bên trên Luân Ðôn và muốn "nhiệt đới hóa" cái thành phố thù nghịch
này: anh ta tóm tắt những lợi ích của công cuộc nhiệt đới hóa đó: " thiết lập
một giấc ngủ trưa quốc gia [...] nhiều loài chim mới trên các cây (vẹt, công,
vẹt mào), nhiều giống cây mới bên dưới bọn chim (dừa, me, đa) [...] lòng
sùng đạo, khuấy động chính trị [...] bạn bè xông đến nhà nhau không cần
báo trước, đóng cửa các nhà dưỡng hưu, tầm quan trọng của các đại gia
đình, thức ăn nhiều gia vị hơn [...]. Bất lợi: thổ tả, thương hàn, bệnh của
lính lê dương, u sầu, bụi bặm, tiếng ồn, văn hóa của sự thái quá."
("Văn hóa của sự thái quá": thật là một công thức tuyệt vời. Xu hướng của
tiểu thuyết trong những giai đoạn cuối cùng của chủ nghĩa hiện đại: ở châu
Âu: cái thường nhật bị đẩy đến cực độ; phân tích giả tạo cái vô vị trên nền
của cái vô vị; bên ngoài châu Âu: tích tụ những trùng hợp đặc biệt nhất;
màu sắc chồng lên màu sắc. Nguy hại: buồn chán vì vô vị ở châu Âu, đơn
điệu của cái mặn mà ở bên ngoài châu Âu.)
Các cuốn tiểu thuyết được sáng tạo phía nam vĩ tuyến 35, dù có phần xa lạ
đối với thị hiếu châu Âu, là sự nối dài của lịch sử tiểu thuyết châu Âu, hình
thức của nó, tinh thần của nó, và gần gũi với những cội nguồn đầu tiên của
nó một cách kỳ lạ; không ở đâu mạch nhựa Rabelais xưa lại tuôn chảy vui
tươi đến vậy như trong các tác phẩm của những nhà văn không phải châu
Âu này.
Khi Panurge không còn gây cười
Ðiều đó khiến tôi trở lại một lần cuối cùng nữa với Panurge. Trong
Pantagruel, anh phải lòng một quý bà và muốn chiếm lấy bà bằng bất cứ
giá nào. Trong nhà thờ, giữa lễ cầu kinh (có phải là một sự phạm thượng
đáng ghét đây không?), anh tuôn ra với bà những điều tục tĩu quái dị (ở
châu Mỹ ngày nay, hẳn anh sẽ phải trả giá 13 năm tù vì tội quấy nhiễu tình