NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 51

một ngày nào đó người ta có thôi được cái thứ tòa án xử dị giáo tình cảm
ngu xuẩn này, cái thứ khủng bố của con tim này không?
Cái gì là nông cạn, cái gì là sâu sắc?
Các chiến sỹ của con tim tấn công Stravinski, hoặc là, để cứu lấy âm nhạc
của ông, cố tách nó ra khỏi các khái niệm "sai lầm" của tác giả. Thiện ý
"cứu lấy" âm nhạc khỏi các nhà soạn nhạc có khả năng không có con tim,
rất thường được giành cho các nhạc sỹ thuộc hiệp thứ nhất, kể cả Bach:
"Những kẻ kế nghiệp trong thế kỷ XX sợ hãi trước sự phát triển của ngôn
ngữ âm nhạc(đây là nhằm vào Stravinski, người đã từ chối đi theo trường
phái nhạc mười hai âm, M.K.) và tưởng cứu vãn sự cằn cỗi của mình bằng
cái họ gọi là "trở về với Bach" đã nhầm lẫn sâu sắc về âm nhạc của ông
này; họ dám cả gan trình bày nền âm nhạc của ông như là một âm nhạc
"khách quan" tuyệt đối, không có ý nghĩa gì khác ngoài tính nhạc thuần túy
[...] chỉ những lối biểu diễn máy móc, ở một thời kỳ chủ nghĩa thuần túy
hèn hạ nào đó, mới khiến người ta nghĩ rằng âm nhạc nhạc khí của Bach là
không mang tính chủ quan và diễn cảm." Tôi đã nhấn mạnh các từ chứng tỏ
tính chất hăng say trong bài viết này của Antoine Goléa năm 1963.
Tình cờ, tôi đọc thấy một bài bình luận nhỏ của một nhà âm nhạc học khác;
bài nói về một người đồng thời lớn của Rabelais, là Clément Janequin, và
các bản nhạc gọi là "mô tả" của ông, chẳng hạn Tiếng chim hót hay Những
lời ba hoa của các bà: ý định "cứu vãn" cũng giống như vậy (tôi nhấn mạnh
các từ - chìa khóa): "Các bản nhạc ấy, tuy vậy, vẫn khá nông cạn. Thế mà,
Janequin là một nghệ sỹ toàn vẹn hơn nhiều, bởi ngoài những thiên tư ý nhị
không thể chối cãi, ta còn thấy ở ông một chất thơ êm dịu, một nhiệt tâm
mạnh mẽ trong sự biểu thị các tình cảm... Ðấy là một nhà thơ tinh tế, nhạy
cảm với những vẻ đẹp của thiên nhiên; ông còn là một người ngợi ca phụ
nữ không ai sánh bằng, ông tìm được những giọng âu yếm, thán phục, kính
trọng để nói về người phụ nữ..."
Hãy nhớ kỹ từ vựng: các cực của cái thiện và cái ác được chỉ bằng tính từ
nông cạn và tính từ đối nghịch ẩn nghĩa của nó: sâu sắc. Nhưng các bản
nhạc "mô tả" của Janequin có đúng là nông cạn không? Trong một vài bản
nhạc ấy, Janequin ghi lại những âm thanh phi - nhạc (tiếng chim hót, tiếng