NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 58

nhạc nào trước và sau ông, đã chăm chú vào toàn bộ phạm vi của lịch sử
âm nhạc, hút lấy cảm hứng từ trong đó, thì điều ấy không hề làm mất đi
chút nào tính độc đáo nghệ thuật ông của. Và tôi không chỉ muốn nói rằng
đằng sau những biến đổi trong phong cách của ông ta luôn tìm thấy vẫn
những nét riêng ấy. Tôi muốn nói rằng đích thị cuộc đi lang thang xuyên
suốt lịch sử âm nhạc của ông, tức là cái "chủ nghĩa chiết trung" có ý thức,
cố ý, khổng lồ và không đâu có của ông, là sự độc đáo toàn vẹn và không gì
so sánh được của ông.
Hiệp ba
Nhưng, ý muốn bao quát toàn bộ lịch sử âm nhạc đó của Stravinski, nghĩa
là gì? Ðâu là ý nghĩa của nó?
Thời trẻ, tôi trả lời chẳng hề lưỡng lự: đối với tôi Stravinski là một trong
những người đã mở ra những cánh cửa đi tới những chân trời vô tận. Tôi đã
nghĩ rằng, để chuẩn bị cho cuộc du hành bất tận tức là nghệ thuật hiện đại
ấy, ông đã muốn gọi dậy và huy động tất cả các sức mạnh, tất cả các
phương tiện mà lịch sử âm nhạc có được.
Cuộc du hành bất tận là nghệ thuật hiện đại ư? Bấy nay, tôi đã mất đi cái
cảm giác ấy. Cuộc du hành chỉ ngắn thôi. Cho nên, trong ẩn dụ của tôi về
hai hiệp trong đó diễn ra lịch sử âm nhạc, tôi đã hình dung âm nhạc hiện
đại như là một khúc dạo cuối đơn giản, một phần bạt của lịch sử âm nhạc,
một lễ hội vào lúc kết thúc cuộc phiêu lưu, một vầng ráng rực lên trên bầu
trời lúc ngày tàn.
Bây giờ, tôi đắn đo: dẫu đúng là thời gian của âm nhạc hiện đại có ngắn
đến vậy, dẫu nó chỉ thuộc về một hay hai thế hệ, tức là nếu nó chỉ là một
phần bạt, thì vì vẻ đẹp mênh mông của nó, mỹ học hoàn toàn mới của nó,
sự hiền minh tổng hợp của nó, phải chăng nó xứng đáng được coi là một
thời đại trọn vẹn, như là một hiệp thứ ba? Tôi có phải sửa lại ẩn dụ của tôi
về lịch sử âm nhạc và lịch sử tiểu thuyết? Tôi có phải nói là chúng diễn ra
trong ba hiệp?
Ðúng rồi, tôi sẽ sửa lại ẩn dụ của tôi, và càng tự nguyện bởi tôi say mê gắn
bó với hiệp thứ ba mang hình thái "vầng ráng rực lên trên bầu trời lúc ngày
tàn", gắn bó với cái thời mà tôi tin rằng chính mình thuộc vào đó, dẫu tôi có