NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 61

Sau cái kinh nghiệm riêng nhỏ nhoi đó, tôi chỉ còn có thể coi những điều
nói về sự hành hung và bạo lực của Stravinski là xuẩn ngốc. Ông đã yêu
người thầy xưa của mình như tôi yêu người thầy xưa của tôi. Ðưa thêm
những nốt nhạc nghịch thế kỷ XX vào những giai điệu thế kỷ XVIII, có thể
ông hình dung rằng ông sẽ kích thích sự tò mò của người thầy của mình
đang ở cõi bên kia, gửi gắm đến ông ấy đôi điều gì đấy quan trọng về thời
đại này, thậm chí làm cho ông ấy vui. Ông có nhu cầu gửi gắm với ông ấy,
nói với ông ấy. Chuyển biên mang tính trò chơi một tác phẩm xưa đối với
ông là một cách thiết lập mối liên thông giữa các thế kỷ.
Chuyển biến mang tính trò chơi theo Kafka
Châu Mỹ của Kafka, một cuốn tiểu thuyết kỳ lạ: quả vậy, tại sao nhà văn
xuôi trẻ 29 tuổi ấy lại đặt cuốn tiểu thuyết đầu tay của mình ở một lục địa
ông chưa bao giờ đặt chân đến? Sự lựa chọn đó chứng tỏ một ý định rõ
ràng: không làm chủ nghĩa hiện thực; còn hơn thế nữa: không làm chuyện
nghiêm túc. Thậm chí ông cũng không cố che đậy sự không hiểu biết của
mình bằng các nghiên cứu; ông tạo ra ý tưởng của mình về châu Mỹ dựa
theo một tài liệu đọc hạng hai, dựa theo các tranh épinal[6 ], và, quả vậy,
hình ảnh châu Mỹ trong cuốn tiểu thuyết của ông gồm toàn (cố ý) những
sao chép; còn về nhân vật và kết cấu, nguồn cảm hứng chính (như ông thú
nhận trong nhật ký) là Dickens, đặc biệt trong David Copperfield (Kafka
xem chương I cuốn Châu Mỹ là "sao chép thuần túy" Dickens): ông lấy lại
từ đó các mô-típ cụ thể (ông kể chúng ra: "câu chuyện về chiếc ô, về lao
động khổ sai, các ngôi nhà bẩn thỉu, người yêu ở một ngôi nhà thôn quê"),
ông dựa theo các nhân vật (Karl là một hình ảnh nhại âu yếm của David
Copperfield) và cái bầu không khí bàng bạc trong tất cả các tác phẩm của
Dickens: chủ nghĩa tình cảm, sự phân biệt ngây thơ giữa những người tốt
và những người xấu. Nếu Adorno nói rằng âm nhạc của Stravinski là một
thứ "âm nhạc phỏng theo âm nhạc", thì cuốn Châu Mỹ của Kafka là một
thứ "văn học phỏng theo văn học" và, trong thể loại này, là một tác phẩm
kinh điển, nếu không phải là khai sáng.
Trang đầu cuốn tiểu thuyết: tại cảng New York, Karl đang ra khỏi tàu thì
nhận ra rằng mình bỏ quên chiếc ô trong cabin. Ðể có thể đi tìm ô, với một