NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 62

sự cả tin không thể tưởng tượng, anh gửi chiếc vali (chiếc vali nặng chứa
tất cả tài sản của anh) cho một người không quen biết: tất nhiên, như vậy
anh sẽ mất cả vali lẫn ô. Ngay từ những dòng đầu, tinh thần nhại theo lối
trò chơi đã tạo nên một thế giới tưởng tượng trong đó chẳng có gì là chắc
chắn cả và mọi thứ đều hơi buồn cười.
Tòa lâu đài của Kafka, không có ở bất cứ tấm bản đồ nào trên thế giới,
cũng chẳng kém phi thực tại hơn cái châu Mỹ được quan niệm dựa theo
hình ảnh - sao chép về nền văn minh mới của sự kếch xù và của máy móc
này. Trong nhà người bác là nghị sỹ, Karl thấy một chiếc bàn giấy là một
chiếc máy phức tạp một cách kỳ lạ, có hàng trăm ngăn điều khiển bằng
hàng trăm nút bấm, một đồ vật vừa thiết thực vừa hoàn toàn vô dụng, vừa
là phép lạ kỹ thuật vừa vô nghĩa. Tôi đã đếm được trong cuốn tiểu thuyết
này mười loại máy móc tuyệt vời như vậy, vui vui và khó tin, từ cái bàn
giấy của ông bác, ngôi biệt thự quanh co rắc rối ở vùng quê, khách sạn
Phương Tây (kiến trúc phức tạp một cách quái dị, được tổ chức quan liêu
một cách quỷ quái), cho đến nhà hát Oklahoma, cả nó nữa cũng là một cơ
quan mênh mông khó hiểu. Như vậy, bằng con đường trò chơi nhại (trò
chơi với những sao chép) lần đầu tiên Kafka đã đề cập đến chủ đề lớn nhất
của ông, chủ đề về tổ chức xã hội mê cung trong đó con người bị lạc lối và
đi đến chỗ chết. (Nhìn từ quan điểm di truyền học: chính trong cái cơ cấu
khôi hài ở chiếc bàn giấy của ông bác đã chứa sẵn nguồn gốc của bộ máy
cai trị khhủng khiếp ở tòa lâu đài.) Chủ đề này, nghiêm trọng đến vậy,
Kafka đã có thể nắm bắt được nó không phải bằng con đường một cuốn
tiểu thuyết hiện thực, trên cơ sở một sự nghiên cứu theo kiểu Zola về xã
hội, mà chính xác là bằng con đường có vẻ phù phiếm của "văn học phỏng
theo văn học", nó đã đem lại cho trí tưởng tượng của ông tất cả sự tự do cần
thiết (tự do cường điệu, tự do nói những điều quá đáng, không chắc, tự do
bịa theo lối trò chơi).
Trái tim khô cằn giấu sau phong cách tràn ứ tình cảm
Trong cuốn Châu Mỹ, ta thấy nhiều cử chỉ tình cảm quá mức một cách
không giải thích được. Ðoạn cuối chương I: Karl đã sẵn sàng ra đi cùng với
ông bác, người lái xe ở lại, một mình trong cabin của thuyền trưởng. Lúc ấy