tìm một cái gì đó và anh ta tìm một cái gì đó..."
Sự khéo léo trong lặp lại
Có một sự khéo léo trong chuyện lặp lại. Bởi vì đương nhiên, có nhiều lặp
lại dở, vụng về (khi trong một cảnh mô tả bữa ăn tối ta đọc thấy trong hai
câu ba lần các từ "ghế" và "nĩa", v.v). Quy tắc: nếu ta lặp lại một từ, ấy là vì
từ đó quan trọng, vì ta muốn làm cho người ta nhớ lấy, trong không gian
một đoạn, một trang, âm vang của nó cũng như ý nghĩa của nó.
Tán rộng: một ví dụ về vẻ đẹp của sự lặp lại
Thiên truyện ngắn rất nhỏ của Hemingway (hai trang) Một nữ độc giả viết,
chia làm ba phần: 1- một đoạn ngắn tả một người đàn bà đang viết một lá
thư "không dừng lại, không gạch xóa hay viết lại dù chỉ một từ"; 2- chính lá
thư ấy, trong đó người đàn bà nói về bệnh hoa liễu của chồng mình; 3- độc
thoại nội tâm tiếp theo, mà tôi dẫn lại đây:
"Có thể anh ấy sẽ nói cho ta biết phải làm gì, nàng nghĩ. Có thể anh ấy sẽ
nói chăng? Trên bức ảnh ở báo, anh ấy có vẻ rất uyên bác và rất thông
minh. Ngày nào anh cũng nói với mọi người cần phải làm gì. Chắc chắn
anh ấy sẽ biết.
Ta sẽ làm tất cả những gì cần làm. Tuy nhiên điều ấy đã kéo dài lâu quá...
lâu quá. Quả thực lâu. Chúa ơi, mới lâu làm sao. Ta biết rất rõ anh phải đi
tới nơi nào người ta gửi anh tới, nhưng ta không biết tại sao anh lại đã mắc
cái ấy. Ôi, Chúa ơi, ta những mong ước xiết bao anh không mắc cái ấy. Ta
cóc cần biết anh đã mắc cái ấy như thế nào. Nhưng Trời hỡi, ta mong biết
mấy rằng anh đừng mắc cái ấy. Quả thực anh đừng nên mắc. Ta không biết
phải làm gì. Chỉ ước gì anh ấy không mắc bệnh. Ta thật sự không biết tại
sao anh ấy cứ phải bị ốm."
Giai điệu quyến rũ của đoạn văn này hoàn toàn dựa trên những chỗ lặp lại.
Chúng không phải là những xảo thuật (như một vần ở thơ) mà bắt nguồn từ
hành ngôn nói hàng ngày, từ hành ngôn thô mộc nhất.
Và tôi nói thêm: trong lịch sử văn xuôi, thiên truyện ngắn nhỏ này là một
trường hợp hoàn toàn duy nhất, ở đó ý đồ nhạc chiếm hàng đầu; không có
