giai điệu đó, bản văn này sẽ mất hết lý do tồn tại của nó.
Hơi thở
Theo chính lời ông kể, Kafka đã viết thiên truyện ngắn dài Bản án chỉ trong
một đêm, nghĩa là với một tốc độ kỳ lạ, bị một sức tưởng tượng gần như
không kiểm soát được cuốn đi. Tốc độ, về sau đối với các nhà siêu thực đã
trở thành phương pháp chương trình hóa ("lối viết tự động") cho phép giải
phóng siêu thức ra khỏi sự canh giữ của lý trí và làm cho sức tưởng tượng
bùng nổ, cũng đã đóng vai trò gần như vậy ở Kafka.
Trí tưởng tượng của Kafka, được "tốc độ có phương pháp" ấy đánh thức
dậy, tuôn chảy như một dòng sông, dòng sông chiêm bao chỉ dừng nghỉ ở
cuối một chương. Hơi thở dài của trí tưởng tượng ấy phản ánh trong đặc
tính của cú pháp: trong các tiểu thuyết của Kafka hầu như không có những
dấu hai chấm (trừ những chỗ theo lề thói để mở đầu đối thoại) và đặc biệt
hiếm các dấu chấm phẩy. Nếu ta tham khảo bản thảo (xem bản xuất bản có
kèm phê bình, Fisher, 1982), ta thấy ngay cả các dấu phẩy, rõ ràng là cần
thiết theo quan điểm của các quy tắc cú pháp, cũng thường thiếu. Bản văn
được chia ra rất ít đoạn. Xu hướng giảm thiểu sự nối khớp ấy - ít đoạn, ít
chỗ dừng nghỉ quan trọng (khi đọc lại bản thảo, thậm chí Kafka còn thường
đổi các dấu chấm câu thành chấm phẩy), ít những dấu nhấn mạnh tổ chức
logic của văn bản (hai chấm, chấm phẩy) - xu hướng ấy không thể tách rời
với văn phong của Kafka; đồng thời nó cũng là một sự gây tổn thương
thường trực đối với "văn phong trang nhã" Ðức) cũng như đối với "văn
phong trang nhã" của tất cả các ngôn ngữ mà Kafka được dịch ra).
Kafka đã không soạn bản thảo cuối cùng của cuốn Lâu đài để đưa in và
người ta có thể dự đoán một cách chính đáng là ông còn có thể sửa chữa
này nọ, bao gồm cả sửa chấm câu. Cho nên tôi không quá khó chịu (đương
nhiên cũng không hào hứng gì) về việc Max Brod, với tư cách là người
xuất bản đầu tiên, để cho văn bản dễ đọc hơn, thỉnh thoảng đã cho vào một
chỗ thụt đầu dòng hoặc thêm một chấm phẩy. Quả thật, ngay cả trong bản
xuất bản đó của Max Brod, tính chất chung của cú pháp Kafka vẫn còn có
thể nhận ra rõ, và cuốn tiểu thuyết giữ được hơi thở của nó.
